Andyjskie wędrówki – Argentyna, Boliwia, Chile i Wyspy Wielkanocne (2010)

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/vitgpqdj.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(528) : runtime-created function on line 1

Warning: chmod(): No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Warning: file_put_contents(/home/platne/serwer14869/public_html/wp-content/plugins/ruoumot/index.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/platne/serwer14869/public_html/wp-includes/plugin.php(539) : runtime-created function on line 1

Relacja z podróży

24.04.2010 – sobota

To były niełatwe dni. Wciąż mieliśmy w pamięci katastrofę lotniczą dwa tygodnie wcześniej, a następnie wszystkie zdarzenia w Polsce, wobec których na pewno nie można było być obojętnym. A później była wielka niepewność. Czy polecimy, czy nie polecimy z powodu jednego wulkanu gdzieś tam w Islandii. I ciągłe komunikaty:.” Niebo nad Polską będzie zamknięte do godziny 14 dnia następnego”, a w kolejnym dniu „…zakaz lotów zostaje przedłużony”. Aż przestałem planować, zdając się na to co kolejne dni nam przyniosą.

Od środy rano czyli 21.04. na polskim niebie pojawiły się samoloty, próbując przywieźć do Polski wszystkich „uwięzionych” w kurortach Egiptu czy Tunezji. Jacek, który również z powodu wulkanicznego pyłu nie dojechał w poprzedni piątek, tym razem wybrał drogę lądową. I tak oto udało nam się całą czwórką zobaczyć w dniu jego urodzin – 23 kwietnia.

Gdy się już całkowicie spakowaliśmy, usiedliśmy wszyscy tuż przed odjazdem w nowo zakupionej altance. Mieliśmy tam chwile na rozkoszowanie się popołudniowym słońcem i posmakowania południowoafrykańskiego białego wina z dojrzałych winogron. Aż żal było wyjeżdżać.

Samolot wylądował o czasie w Monachium. Niedługo później wsiedliśmy do kolejnej większej maszyny Lufthansy w kierunku Sao Paulo.  Czekało nas do pokonania prawie 10 tysięcy kilometrów w ciągu 12 godzin lotu. Grażynce podróż zbytnio nie doskwierała. Obok nas było nawet wolne miejsce, więc z zaśnięciem nie mieliśmy problemów. O piątej rano dolecieliśmy do Brazylii       

25.04.2010 – niedziela  

Tym razem przerwa była dłuższa – 3 i pół godziny. Lotnisko dopiero budziło się do życia, otwierano niektóre sklepy czy kawiarnie. Ale wolałbym , aby taka przerwa w podróży z samego rana minęła jak najszybciej. W samo południe dolecieliśmy do Santiago, gdzie po długich oczekiwaniach  mogliśmy odebrać nasze bagaże. Była niedziela, więc zanim wyszliśmy z terminalu, wymieniłem dolary na lotnisku. Kurs chilijskiego peso był łatwy do zapamiętania: 500 peso za dolara, nieco mniej niż na mieście, gdzie plasował się za jakieś 515-520 za dolara.

Pisząc te słowa spoglądam przez okienko w samolocie na bezkresne przestrzenie Oceanu Spokojnego w drodze na Wyspę Wielkanocną w trzy dni później od czasu do czasu doznając niewielkich turbulencji.

A tymczasem na lotnisku w Santiago, jak to w całym Chile, na przejściach granicznych panowała akcja nie wpuszczania czegokolwiek, co mogłoby im zakłócić ich ekosystem. Bagaże musiały być prześwietlane czy nie ukryliśmy  w nim jakichś resztek jedzenia zdolnych zakazić przyrodę w Chile. Jak zawsze robi się przy tym sporo bałaganu,. Kilka metrów dalej zdecydowaliśmy się na wykupienie taksówki do centrum – kosztowało 34 USD czyli 17 000 peso. Miasto otacza pierścień autostrad, a że była to niedziela, więc w niecałe pół godziny byliśmy na miejscu w Novotelu. Tuż przed wejściem, zanim jeszcze wysiedliśmy z taksówki czekał już tłum paparazzich. Nie o nas jednak im chodziło, ale jakiegoś jegomościa wychodzącego  z hotelu. Wyglądał na jakąś gwiazdę miejscowego futbolu. Nas czekało zupełnie coś innego.. „Wiland, Wiland” nie mamy dla Was żadnego zarezerwowanego pokoju. Recepcjonista był nieugięty. Jakiekolwiek potwierdzenia rezerwacji nie miały dla niego żadnego znaczenia.

W końcu zadzwoniłem do Polski jednocześnie wysyłając maile. Wkrótce zadzwonił do mnie pan Zbyszek – organizator mojego zakwaterowania. Nie doszliśmy do tego kto zawinił. Ale dowiedziałem się dopiero wtedy, iż jesteśmy jedynymi osobami z Polski, z tej grupy, która miała wylecieć na obrady PANLAR. Wszyscy inni zrezygnowali już dobry miesiąc, z powodu alarmujących telewizyjnych obrazów trzęsienia ziemi.

W Novotelu nie mieli żadnego wolnego miejsca. Na szczęście,  w hotelu Radisson SAS, gdzie zamieszkał Włodek Samborski, który również wybrał się jako jedyny w podróż na PANLAR, coś się znalazło – pokój za 200 USD. I do tego chyba – bo już za bardzo w nic wtedy nie wierzyłem – miał być on również zapłacony przez sponsora. Jak na początek mieliśmy więc całkiem sporo wrażeń.

Pomimo tak długiej podróży senność nas jeszcze nie morzyła, ale to pewnie był wpływ dodatkowej adrenaliny. Postanowiliśmy wybrać się do centrum miasta. Od hotelu dzieliło nas do stacji metra Tobodalba tylko kilka minut spacerkiem. Przez następne kilka dni korzystaliśmy z linii nr 1 (czerwonej). Jej trasa wiodła pod ziemią wzdłuż głównej alei noszącej imię wyzwoliciela Chile Bernarda O’Higginsa.  W niedzielne popołudnie miasto w wielu miejscach wyglądało na wymarłe. Dzielnica, Vitacura, w której mieszkaliśmy, pełna biurowców i banków świeciła pustkami, pozamykana była też większość barów i kawiarni.

Najżywszym miejscem w niedzielę w Santiago pozostawała  Plaza des Armas. Na jednym z boków tego placu postawiono kiedyś katedrę. Trzykrotnie była obrócona w gruzy, w 1552, 1647 i 1730 roku z powodu trzęsienia ziemi. W tej części świata to nic nadzwyczajnego. W prasie i telewizji wiele się mówiło o trzęsieniu ziemi, które miało miejsce 27 lutego 2010 roku, ale w centrum Santiago trudno było po tych dwóch miesiącach odnaleźć jakiekolwiek ślady tego kataklizmu.

Na skwerach Plaza des Armas – jak co niedzielę – występowali kaznodzieje różnych obrządków. Większym powodzeniem wśród przechodniów cieszyli się mimowie i kuglarze. Nie brakowało też i oferty plastycznej. Na miejscu można było dać się sportretować czy też dać się skarykaturyzować na chilijską modłę.

W pobliżu konnego pomnika konkwistadora, Pedro de Valdivia, założyciela Santiago jak co dzień rozgrywały się inne utarczki. Przy kilkunastu stolikach zasiadali amatorzy gry w szachy. Z kolei inna część placu, pełna kamiennych ławek należała do bezdomnych, wylegujących się w ciepłym popołudniowym słoneczku.

Wystarczyła nam niecała godzina, aby przejść się po najważniejszych punktach miasta. Zapadał zmierzch, a my byliśmy umówieni na kolacji z Włodkiem w pobliżu naszego hotelu. Menu było tam wyśmienite, a że wspominaliśmy nieobecną z nami Anetę, to nie obeszło się bez zbitego kieliszka.

26.04.2010 – poniedziałek

W tym dniu wybrałem się na obrady PANLAR. Mogłem tam jedynie dotrzeć taksówką. Ulice dookoła naszego hotelu  zmieniły się nie do poznania. W niedzielę żywego ducha nie można było uświadczyć, za to w poniedziałek rano można było zobaczyć  tłumy spieszących się do pracy przechodniów i jeszcze większa liczba samochodów na ulicach. Przejechanie trzystu metrów zajęło ponad kwadrans.

Konferencja odbywała się w pomieszczeniach dość ciasnych, stąd aby zwiększyć dostępną powierzchnię rozstawiono szereg namiotów. Sesję plakatową umieszczono wraz ze stoiskami wystawców, a przy moim plakacie był umieszczony mocny grzejnik, stąd zbyt długo nie dało się tam wytrzymać.

Obrady prowadzono przede wszystkim w języku hiszpańskim, część zapowiedzianych gości pochodzących z Europy nie przyjechała.

Trochę się więc pokręciłem i ostatecznie wróciłem do hotelu. Wczesnym popołudniem wybraliśmy się jeszcze raz do centrum Santiago, aby wysiąść przy Palacio de la Moneda. W tym miejscu przed 37 laty (1973 roku) siedziba prezydenta Republiki Chile stanęła w ogniu, ostrzelana rakietami przez własną armię. Dzień 11 września, który dla współczesnego świata wiąże się z WTC w Nowym Jorku, dla Chilijczyków ma zupełnie inne znaczenie.  Tutaj, w Palacio Moneda, w tym dniu wygłaszał swoje ostatnie dramatyczne przemówienie przez radio socjalistyczny prezydent Salvador Allende. Wkrótce potem już nie żył, zastrzelony przez żołnierzy, a może popełnił samobójstwo. Na jednym z rogów Plaza de la Constitucion stoi teraz na piedestale jego pomnik, na tle mając zaś napis budynku „Iustitia” – Sprawiedliwość.

Centrum Santiago nie ma w sobie zbyt dużo śladów z dawnych czasów kolonialnych. Przeważają szare, wysokie budynki należące najczęściej do banków, zbudowane w ciągu ostatnich 40-50 lat. Aby uciec od tej kamiennej pustyni wybraliśmy się na spacer do Parque Forestal, coś na kształt Lasku Bulońskiego. Nazwa chyba mało odpowiednia. Park położony jest pomiędzy kamiennym korytem rzeki Mapucho, a biegnącymi równolegle szerokimi ulicami. Nie pozwalał więc zapomnieć, iż byliśmy w pięciomilionowej metropolii, której uroków i czaru jak dotąd nie odnaleźliśmy. Po dwóch dniach od wyjazdu Grażynce wzięło się na resentymenty i marzenia o powrocie do domu.

Wieczorkiem kolejną kolację z Włodkiem pod auspicjami pani Anety spędziliśmy w innej knajpce już nie tak uroczej jak dzień wcześniej. Tym razem rozstawaliśmy się na dłużej. Włodek odwiedził Valparaiso, a następnego dnia leciał na Wyspę Wielkanocną, my zaś mieliśmy to uczynić ale o dzień później.        

27.04.10 – wtorek

Z Santiago do Valparaiso jest ponad 100 kilometrów. Dworzec autobusowy mieścił się jednak w innej części miasta.  Nie zabrało nam to zbyt dużo czasu, gdyż był położony przy stacji metra Pajaritos. Autobus przejeżdżał przez dolinę Casablanca, gdzie panują doskonałe warunki na uprawę jednego z wyśmienitych białych chilijskich win. Na pierwszy rzut oka Valparaiso jak każde miasto portowe może budzić mieszane uczucia. Trudno szukać tu piaszczystej plaży. Miasto bowiem żyło i nadal żyje z portu. Widoki na ocean to przede wszystkim wielkie kontenerowce stojące na redzie portu lub też w trakcie rozładunku. Taki się przedstawiał pejzaż miasta, gdy wjechaliśmy kilkadziesiąt metrów wyżej z Plaza Aduana na Cerro Playa Ancha jedną z licznych, zabytkowych ascensores (kolejki linowej).

Miasto położone jest na licznych wzgórzach przedzielonych często głębokimi  wąwozami. Nie pomaga samo śledzenie mapy, aby po mieście wędrować bez trudu. Dlaczego miasto może się podobać?. Gdy spojrzeć z daleka na jakiekolwiek wzgórze miasta to wygląda jak obraz impresjonistów czy nawet pointylistów  którzy rzucali na płótno przeróżne kropki farb. Bo każdy domek, każdy dach ma tu swój własny kolor. Aby jeszcze było ciekawiej ściany płotów, wysokich domów, prawie każdej wolnej powierzchni pokryte są malowidłami, graffiti.  Czasem znać tu rękę mistrzów.

W swoich wędrówkach po Valparaiso dotarliśmy do Museo de Cielo Abierto czyli Muzeum pod Otwartym Niebem. To swoiste muzeum. Po pierwsze bezpłatne. Ale to rzecz względna . Okoliczni mieszkańcy przestrzegali nas co chwilę,  aby uważać . Można bowiem trafić na jakiegoś amatora cudzej własności gdzieś w bocznych uliczkach przy oglądaniu jakiegoś muralu. Aby znaleźć to muzeum można wjechać kolejką czy windą Ascensor Espiritu Santo, do którego podchodzi się od Plaza Victoria, albo zejść w dół w ciągu kilkunastu minut od domu Pabla Nerudy La Sebastiana.

Laureat Nagrody Nobla, poeta Pablo Neruda był barwną postacią. W jego życiu były trzy kobiety i cztery domy.. Gdy odczuł zmęczenie życiem w Santiago postanowił znaleźć mały domek w Valparaiso. Miał być odpowiedni do życia jak i pisania. Sąsiedzi mieli być niewidoczni ani niesłyszalni. Nie miał być ani za duży, ani za mały. I miał być tani. I jeszcze szereg innych przymiotów, niełatwych do spełnienia w Valparaiso, gdzie każdy sąsiad może spoglądać z góry na swoich sąsiadów.

Ale udało się taki dom znaleźć. Pablo zamieszkał tam wraz ze swoją przyjaciółką Matyldy Urrutti w górnej części domu. Mówił, iż stracił na tym interesie bo kupił tylko schody i tarasy. Ale za to mógł zaprosić swoich bliskich znajomych na sam szczyt wieży, gdzie cały port można było ujrzeć dokładnie przez teleskop. Ale nie tylko port. Neruda wiedział, gdzie jeszcze należy skierować lunetę. Był pewien dach domu, gdzie zwykle opalała się naga kobieta. Może to była tylko Jego Muza, gdyż nikt poza Nerudą nie mógł jej dojrzeć.    

Pablo lubił przybywać do domu w Valparaiso w czasie Nowego Roku, gdy zatoka pełna była fajerwerków. Po jego śmierci niedługo po przewrocie wojskowym w 1973 roku, w Jego mieszkaniu zaczęło dziać się coś dziwnego. Gdy jego przyjaciel, dr Francisco Velasco wszedł po schodach ujrzał w pokoju orła. Ale wszystkie okna były pozamykane i niemożliwe, aby mógł on tam wcześniej wlecieć. Otworzył okno i ptak wyleciał. I wtedy przypomniał sobie, gdy Pablo wspomniał mu kiedyś, iż gdyby miało być mu darowane jeszcze jedno życie, chciałby w nim być orłem.

Od kilkunastu lat ten tajemniczy dom stał się muzeum. Są tam przedmioty, które lubił Neruda jak stare obrazy portu czy statków. Jest tam też portret Walta Whitmana, amerykańskiego poety. Gdy robotnik pracujący w jego domu zapytał się Nerudy, czy to jego ojciec odpowiedział twierdząco. „Tak, w poezji”.

Pora było nam wracać do Santiago. Czy Valparaiso nam się spodobało. Mogę powiedzieć: jeszcze nie tym razem. Ale nie wykluczałem, że jeszcze tu kiedyś powrócimy.

28.04.10 – środa

Pobudka przed szóstą nie była dla nas żadnym wyzwaniem. I tak otwieraliśmy oczy znacznie wcześniej, szczególnie Grażynka, którą morzyło czasem nawet i około ósmej wieczorem. Taksówka wezwana z ulicy kosztowała nas 15 000 peso, o dziesięć tysięcy mniej niż te licencjonowane przez hotel. Przed siódmą rano w Santiago nie było jeszcze żadnego ruchu i w niecałe 25 minut dojechaliśmy do lotniska. Lecieliśmy na Wyspę Wielkanocną. Choć był to lot krajowy, ale odprawialiśmy się w części międzynarodowej. Czas trwania lotu może być różny . Czasem są to cztery i pół godziny, czasem nawet i prawie sześć . Wszystko zależy jaki będzie kierunek wiatru. W kilkanaście minut po starcie  lecieliśmy już nad bezkresnym oceanem do położonej prawie cztery tysiące kilometrów na zachód wyspie.

Czego się mieliśmy tam spodziewać. Jeśli wyobrażaliśmy sobie, ze z okien samolotu spostrzeżemy potężne posągi moai, do tego machające nam na powitanie to srodze się myliliśmy. Było zwyczajnie. Samolot gładko wylądował na jednym z najdłuższych lotnisk w tej części świata. Pierwsze lotnisko zbudowano go pod koniec lat 60-tych. Po 20 latach, zostało ono znacznie wydłużone. Wyspa skorzystała na programie badań kosmosu. Amerykanie, którzy potrzebowali zapasowego lotniska dla wahadłowców kosmicznych rozbudowali lotnisko do długości 3318 metrów.. Do tej pory nie było jeszcze takiej okazji, za to podobno kiedyś lądował tu Concorde. Obecnie codziennie ląduje tutaj przynajmniej jeden boeing (767-300) z przynajmniej 200 pasażerami, z którego większość stanowią turyści. Przed ostatnim kryzysem ceny były dość zaporowe, bo podobno wynosiły około 1200 USD, ale w ostatnim roku amerykańscy turyści zaczęli oszczędzać i LAN Chile, jedyny przewoźnik musiał zmniejszyć ceny. Stąd przy cenach około 400-500 USD zaczęło się pojawiać coraz więcej również turystów z Chile.  

Tak, jak ktokolwiek czyta te didaskalia, może sobie przez to wyobrazić, iż równie długo czekaliśmy, aby opuścić wnętrze samolotu. Prawie każdy z wysiadających zatrzymywał się bowiem na schodkach dostawionych do samolotu. Wtedy następowało pstryknięcie zdjęcia, i następny. Nie mogłem sobie więc darować, aby samemu tego nie wykonać.

Pierwsze wrażenie: słonecznie, ale i duszno. I ta mała niepewność. Czy znajdziemy jakieś przyzwoite miejsce do spania, bo rezerwowanie hotelu na wyspie wymagało, aby to zrobić przynajmniej kilka dni wcześniej. Nikt na nas nie czekał , więc nie powieszono nam na szyi girlandy żółtych kwiatów.

Na lotnisku nie było zbyt dużych kłopotów z wyborem hotelu.  Można było nawet skorzystać z wersji kempingowej, ale woleliśmy pensjonat o znanej mi już z przewodnika nazwie Residential Martin y Anita. Właściciel nie był zbyt nachalny i nawet zaproponował, że on nas tam zawiezie, a wybór będzie należał do nas  Lotnisko znajduje się tuż przy jedynej osadzie wyspy Hanga Roa. Do tzw. centrum było kilka minut jazdy samochodem. Warunki były przyzwoite, choć cena spora bo 120 USD. Drzwi wychodziły na przyjemny ogród. Z zewnątrz trudno było się domyśleć, iż jest to jakiekolwiek miejsce do spania. Żadnej przyciągającej tabliczki czy reklamy. I tak to najczęściej wygląda. Jedynie większe hotele można tak odnaleźć, a z małymi pensjonatami jest już dużo gorzej.

Najtrudniejsze bywają  zawsze te pierwsze godziny na nowym miejscu. Ceny, które proponowano nam w hotelu  za wynajęcie taksówki wydawały się aż nadto przesadzone. Ruszyliśmy więc poszukać jakichś bardziej przyzwoitych okazji. Odnaleźliśmy niedaleko stamtąd chałupkę, która była siedzibą biura podróży Rapa Nui Travel  Grażynka dostrzegła tam, iż biuro to organizowało dzień wcześniej prywatną eskapadę dla grupy określonej nazwą „Dziubińska”. Okazało się , iż to właśnie Rapa Nui Travel obwoziło Włodka po wyspie. Ale gdy my wylądowaliśmy, on miał niedługo później wsiąść do tego samego samolotu, który leciał z powrotem.

Po chwili wahania postanowiliśmy w następnym dniu wziąć udział z tym biurem w dwóch wycieczkach: rano do północno-wschodniej części wyspy, m.in. do Aku Akivi, a po południu do miejsca, gdzie przed kilkuset laty odbywały się wyścigi w poszukiwania jajka na wyspie. Każda z nich kosztowała po 30 dolarów na osobę.

W biurze Oceanic była natomiast szeroka oferta wynajęcia różnych środków transportu – zaczynając od jeepa, skończywszy na skuterze . Ten ostatni na pół dnia miał kosztować 15 tysięcy peso na 8 godzin. Ale jednoślad okazał się być felerny i zaproponowano nam jazdę na quadzie. Nauka nie trwała zbyt długo i potem trzeba się było już zacząć uczyć na własnych błędach. Obsługa samochodu wydawała mi się przy tym pojeździe dziecinnie prosta. Prawie nie do przejścia wydawało mi się na początku włączenie motoru, skręt, nie mówiąc już o wstecznym biegu, czego już nie zdążyłem opanować. Ale co najważniejsze wyszliśmy z tych doświadczeń żywi, bez żadnych wypadków. A ulice Hanga Moa stały się nam już nadzwyczaj znane. Jadąc wzdłuż brzegu odnaleźliśmy też hotel Tahai Tai. Z restauracji hotelowej  można było wpatrywać się w fale oceanu rozbijające się z niezwykła siłą o przybrzeżne skały. W tym hotelu postanowiliśmy zarezerwować domek na kolejne dwie noce.

29.04.10 – czwartek

Na wyspie świta dopiero koło wpół do ósmej, ale koguty pieją jak oszalałe już od czwartej. Budzików nawet nie trzeba nastawiać. W Hanga Roa  jest sporo hoteli czy pensjonatów, ale mieszka tu tylko parę tysięcy mieszkańców. A że to jedyna osada wyspy więc oprócz hoteli czy hostali są też i zwykłe domki, przydomowe ogródki i  drobne ptactwo. Czego jednak najwięcej było w tym miasteczku to szwendających się psów. Zazwyczaj dołączają one do każdego pieszego z nadzieją , iż znajdą w nim swojego dobroczyńcę, który rzuci im jakiś kęs. W odróżnieniu od krajów Trzeciego Świata tutaj na ulicach żebractwem zajmują się wyłącznie czworonogi. Zaś poza miastem na rozległych pastwiskach hasają konie, z których większość do nikogo nie należy.  Czasem tylko gdzieś spotkać można było jakieś krowy, ale to do koni należy prawie cała Wyspa Wielkanocna.

Tuż po śniadaniu spakowani przenieśliśmy się do hotelu Tahai Tai. Okazało się przy płaceniu, ze właściciel nie wspomniał nic o 10 procentowym podatku. Dobrze więc , iż miejsce to opuściliśmy już po jednej nocy, bo byliśmy niemile zaskoczeni . Na nowym miejscu zostawiliśmy bagaże, i tuż po dziewiątej wskoczyliśmy do mikrobusu należącego do Rapa Nui Travel. Naszą  przewodniczką w tym dniu była 25-letnia sympatyczna dziewczyna. Urodziła się w Santiago, ale przybyła na wyspę jakiś czas temu. Tutaj też zapuściła mocniejsze korzenie, gdyż jej wybranek pochodził z Polinezji Francuskiej. Była dobrze przygotowana do wszystkich pytań, a jej angielski był bez zarzutów.

I tak ruszyliśmy odkrywać rąbka tajemnicy Rapa Nui. W pobliżu miasteczka znajdują się chyba najczęściej fotografowane na wyspie posągi Ahu Tahai. Szczególnie o zachodzie słońca stanowią one łatwo dostępny obiekt dla wszystkich turystów. Są więc jednym z najczęściej pokazywanych motywów na wyspie, szczególnie na tle zachodzącego słońca.  A w pobliżu był też i cmentarz, w którym obok krzyży dojrzeć można było i motywy ptaka. Pogrzebani mieszkańcy grzebani byli głowami w kierunku oceanu. Podobno żaden szanujący się „Rapa-Nujczyk” nie położy się nigdy do snu w kierunku oceanu, bo mógłby się już nie obudzić.

Jak tylko ruszyliśmy zaczęło kropić. Nasza przewodniczka wyjaśniła to bardzo prosto . W tym dniu na wyspie miał się odbyć pogrzeb, co według miejscowych wierzeń oznacza, iż miała w tym dniu spaść jeszcze niejedna kropla deszczu. Ale po kilku minutach niebo przestało płakać, zaś nad pięcioma posągami moai rozpostarł się łuk tęczy. Dzień wcześniej dotarliśmy tam już quadem, ale o każdej porze dnia miejsce to odkrywało przed nami coś zupełnie innego.  

Moai – posągi ustawione przed kilkuset laty – jak większość na wyspie – zazwyczaj wpatrzone są na wyspę,  Przedstawiają one głowy dawnych rodów a może nawet i bogów. Patrząc się na mieszkańców miały im przekazywać swoją dobroczynną energię – mana. Wszystkie posągi ustawione są na platformach ahu. Tabliczki ostrzegają przybyszów, aby pod żadnym pozorem nie wchodzili na nie . Napisy informowały, iż znajdują się tam pogrzebane szczątki dawnych mieszkańców wyspy. Ponadto każde wchodzenie może uszkodzić konstrukcję. Nie jest również dozwolone aby dotykać jakichkolwiek figur moai czy ich kapeluszy rozrzuconych w pobliżu. Gdy przybyli tu pierwsi Europejczycy, podobno prawie wszystkie moai  zostały zrzucone ze swego piedestału. Jak większość zjawisk na wyspie nie doszukano się zrozumiałych odpowiedzi. Może zrobili to we wściekłości „Krótkousi”, zmuszani podobno przez „Długouchych” do niewolniczej pracy nad statuami. A może gdy okazało się , że moai przestały chronić mieszkańców przed głodem czy innymi klęskami zrzucili je jako na nic im potrzebne.

Czy wszystko musi być wyjaśnione od początku do końca. Wiele napisano jak to transportowano moai na drodze liczącej czasem po kilkadziesiąt kilometrów do miejsca, gdzie ostatecznie je stawiano do pionu. A prawie wszystkie musiano wykuć w kamieniołomach Rano Raraku, położonego od Hanga Roa o jakieś 20 kilometrów w linii prostej. Wyspa będąc wygasłym wulkanem nie jest płaska. Moai miałyby więc po drodze do pokonania wzgórza często ponad 200 metrów. Człowiek, który najbardziej rozsławił Wyspę , Thor Heyerdahl udowodnił już w latach 50-tych , iż można było przetransportować wielkie kamienne posągi na czymś w rodzaju wielkich drewnianych sanek. Ale próba odbywała się na dość krótkim dystansie. Nikt – jak dotąd nie próbował dawnymi hipotetycznymi metodami przeciągnąć je na większe odległości.

Pisząc te słowa przychodzi mi do głowy prostsze wytłumaczenia. Może  większość moai dlatego znajduje się nad brzegiem oceanu, gdyż  przenoszono je drogą morską. Mówi się, iż nie odnaleziono figur moai  w pobliżu brzegu. Patrząc się jednak na potężne fale oceanu rozbijające się o brzeg, nietrudno sobie wyobrazić, iż nie trzeba kilkuset lat, aby z utopionego moai, zostały jedynie drobne kamienie.  

A może moai – tak jak to w powszechnych wierzeniach tutejszych pobrzmiewa – poruszały się same na miejsce swego przeznaczenia. Przecież dysponowały potężną własną energią mana.

Pierwsi ludzie przybyli na wyspę z dalekich Markizów. Działo się to podobno około 400 roku n.e. Ale ostatnio mówi się, iż mogło się to zdarzyć nawet i około 1200 roku. Tłumaczyłoby to dlaczego w połowie XVII wieku wszystkie rosnące tu lasy zostały wycięte. Gdy drzewa zostały wycięte, gleba uległa szybkiej erozji i mieszkańcom pewnie zajrzał w oczy głód. Ale o tym przyjdzie czas powiedzieć gdy wspomnę o naszej popołudniowej wycieczce na Półwysep Orongo.      

Kilka kilometrów dalej skręciliśmy z głównej drogi przecinającej wyspę kierując się wskazaniem tabliczki Puna Pau. To była kolejna cegiełka do wiedzy o tym gdzie się wyrabiało tzw. kapelusze. Ważyły bagatela więcej niż tonę, ale i tak były one znacznie lżejsze w odróżnieniu od podobnych wielkością posągów wykutych z kamienia z Rano Raraku.  Na trawie leżało kilka porzuconych wielkich okrągłych kamieni, których rudy kolor kontrastował z zielenią traw. Nie każdy moai mógł otrzymać takie wspaniałe nakrycie głowy z tej porowatej skały. Podobno na ogólną liczbę 887 moai tylko kilkunastu przywrócono kapelusze.

Skomplikowane było wtaczanie tych nakryć głowy na już stojące posągi przez budowniczych  dawnych czasów. Uważa się, iż budowano rampy ziemne, ale później następowała operacja dopasowania kapelusza do właściwego rozmiaru czubka głowy. W sumie moai z kapeluszem wyglądał bardzo stylowo.

Kilka kilometrów dalej polną drogą dojechaliśmy do Aku Akivi, ostatniego punktu naszej przedpołudniowej wycieczki. Stało tam ustawione w rzędzie siedem posągów. To były jedyne figury, które kiedyś umieszczono w środku wyspy. Zamiast w mieszkańców wpatrują się w ocean. Nic więc dziwnego, że uważa się iż mogą one przedstawiać siedmiu śmiałków, którzy jako pierwsi dopłynęli do wyspy. Wysłał ich tutaj ich Hotu Matua, który później ich śladem popłynął i został ojcem narodu – pierwszym królem wyspy.

Dookoła – tak jak wszędzie na wyspie – pasło się całe stadko dzikich koni. Kiedyś pewnie było więcej upraw, ale gdy przybyli tu Chilijczycy zaczęli wprowadzać hodowlę owiec, które mogły paść się prawie na całej wyspie. Mieszkańców zaś ściśnięto do małego obszaru, gdzie znajduje się obecnie miejscowość Hanga Roa oraz zabroniono im wkraczać na pastwiska. Gdy przestano hodować owce ich miejsce wypełniły konie. Mieszkańcy wyspy nie zaczęli jednak  uprawiać ziemi, poza własnymi przydomowymi ogródkami. Na wyspę, gdy otwarto lotnisko, zaczęli przybywać turyści. I to oni od tego czasu stanowią główne źródło utrzymania kilkutysięcznej ludności.

Popołudniu mieliśmy w planie jeszcze jedną wycieczkę z Rapa Nui Travel – na półwysep Orongo. Od miasteczka oddzielony jest on szerokim pasem startowym lotniska. Tam przed 300 laty rozpoczęto misteria poszukiwania pierwszego jaja zniesionego na małą wysepkę Motu Nui. Święto Człowieka-Ptaka  rozsławił film Rapa-Nui, choć jak każda produkcja filmowa zawiera trochę nieścisłości. Zawodnicy – hopu płynęli tam, ale szukanie jaja zabierało im nieraz wiele dni. Ten kto znalazł jajo – symboliczną duszę boga Make-Make – zostawał już wtedy zwycięzcą. Nie musiał się już ścigać z powrotem.

Święto Ptaka zaczęło być obchodzone, gdy mieszkańcy zrezygnowali ostatecznie z formowania i ustawiania moai przy końcu XVII wieku. Co bowiem można było robić na takiej małej wysepce o kształcie trójkąta o bokach 22, 18 i 16 kilometrach. Wpierw zamiast wojować między sobą tubylcy zaczęli wykorzystywać swój wolny czas i energię na stawianie moai. Gdy to się skończyło, zaczęły się między nimi wojny, głód a może nawet i kanibalizm. Trzeba było więc stworzyć nowe formy rywalizacji.  Zamiast bratobójczej walki między klanami, ustanowiono Święto Ptaka, które kanalizowało wszystkie spory w to święto, odtwarzane raz do roku.

Na ścieżce prowadzącej grzbietem klifu wiatr wiał bardzo silnie. Grażynce zdmuchnęło do oceanu czapkę, którą dopiero co zakupiła dzień wcześniej.  Na sam koniec dotarliśmy jeszcze do Vinapu o Tahiri – dziwnej budowli położonej tuż za pasem startowym. Jej nadzwyczaj dopasowane wielkie bryły kamienne  przypominały precyzję osiąganą przez budowniczych inkaskich w dalekim Peru. Czyżby jednak przybyli tu żeglarze z Ameryki Południowej?

W tym dniu były moje imieniny, ale mało kto z Polski pamiętał aby mi wysłać życzenia w tym dniu. Za to w restauracji naszego hotelu Taha Tai mogliśmy wypić z Grażynką toast na pomyślność moją, naszą  i wyprawy . Nie na tym się jednak nasz dzień jeszcze nie skończył. Czekało nas jeszcze oglądanie występu grupy Kari Kari, które zaczęło się o godzinie 21 w Ma’ara Nui. Warty polecenia. Na samym końcu można było zatańczyć hula-hula z artystami czy artystkami.                    

Długi był bardzo dzień, ale kolejne wrażenia miały być jeszcze przed nami. Po powrocie czekała nas niespodzianka w pokoju – sporej wielkości karaluch próbował rozgościć się w naszej rezydencji. Coś bardzo się rozpisałem, korzystając z przytulnego miejsca w Campo Base w San Pedro de Atacama, w kilka dni później, tuż przed wyjazdem do Boliwii.  

30.04.10 – piątek

Po śniadaniu, korzystając z jeszcze lepszej pogody niż w dniu poprzednim, wyruszyliśmy na poznanie wyspy wynajętym samochodem. Samochodów na wyspie jest prawie tyle samo co mieszkańców. Większość z nich to samochody na wynajem. Przy tych odległościach równie dobrze można tu byłoby się poruszać rowerem czy motorem, ale wolałbym już kolejny raz nie próbować jazdy na quadzie. Na wyspie trudno się zgubić. Wzdłuż wybrzeża prowadzi asfaltowa droga aż do plaży Anakena, a stamtąd można wrócić szosą biegnącą środkiem wyspy do Hanga Roa. Każde miejsce na wybrzeżu, gdzie znajdują się moai czy inne ślady dawnej cywilizacji jest dobrze oznakowane, gdzie należy skręcić. Nie należy się jednak spodziewać, iż co chwilę spotkamy uzbrojone w energię mana figury moai. Większość z nich leży zburzona i to co można oglądać to resztki ich dawnej świetności, zrzucone na fundamenty ahu.

To czego nie można w żaden sposób opuścić, będąc nawet jeden dzień na wyspie, to zbocza wygasłego wulkanu Rano Raraku. Prowadzi tam boczna, polna droga. Tam sprawdza się bilety do Parku Narodowego; mają one podobno ważność przez kilka dni. Na teren parku Drogą Moai weszliśmy w samo południe. Zły czas dla fotografa. Ale jeżeli coś mnie mogło zadziwić podczas tej podróży to były te dosłownie wbite w ziemię głowy moai. Ciemny kolor skały wulkanicznej kontrastował z zielenią wystrzyżonej trawy. A kilometr przed nami rozciągał się ciemny granat bezkresnego oceanu. W tej galerii rzeźby stała prawie połowa figur moai, których już nikt nie zdołał przetransportować nad brzeg oceanu, aby strzegły pomyślności mieszkańców wyspy. Miejsce to najbardziej przemawia do wyobraźni o inności tej cywilizacji , o wysiłku, którego celu nie jesteśmy do końca pojąć.

Gdy piszę te słowa, w uszach brzmi mi melodia malijskiego Salifa Keity. Samolot Lufthansy właśnie wyleciał znad  Brazylii kierując się nad bezkresne przestrzenie Oceanu Atlantyckiego. Czas wracać do domu i jeszcze raz sięgnąć pamięcią do tego co już przeżyliśmy.         

Idąc różnymi dróżkami prowadzącymi pomiędzy tymi niemymi wartownikami doszliśmy do wyjątkowego klęczącego posągu z zaokrągloną twarzą, brodą i krótkimi uszami. Tak jak droga się kończyła w tym miejscu, tak i może ten klęczący moai „Krótkouchy” znaczył koniec ery stawiania posągów i zwycięstwa „krótkouszych”.

Z tego miejsca nad brzegiem oceanu na tle potężnego klifu półwyspu Poike rysowały się sylwetki piętnastu posągów, ustawionych równo w szeregu. Będąc w Rano Raraku warto podejść na dróżkę niedaleko wejścia, która pnie się do góry po drugiej stronie krateru. Było coraz goręcej. Nie mogliśmy czuć się zmęczeni, widząc jak młode małżeństwo wspina się tą samą ścieżką wnosząc wózek ze swoją pociechą. Nasz wysiłek jak i młodych rodziców został nagrodzony widokiem na wnętrze krateru. Obecnie to jeziorko o sporej średnicy porośnięte jest trzciną tatora. Tam również, na zboczach wulkanu,  wystawały z ziemi głowy moai. Zwiedzających prawie nie było. Tylko tabliczki przestrzegały, aby nie poruszać się tutaj bez opieki przewodnika.

W tym miejscu raz w roku podczas wielkiego święta Tapati, w końcu stycznia odbywa się trójbieg, mający wyłonić najsprawniejszego i oczywiście najbardziej atrakcyjnego mężczyznę na Wyspie. Zaczyna się od przepłynięcia jeziora na tratwie, a potem zawodnicy biegną dookoła jeziora z kiścią bananów zawieszonym na szyi.

Bywają różne formy noclegu. W hotelu, hostalu, można też spać na Wyspie Wielkanocnej na kempingu w wynajętym namiocie całkiem niedaleko lotniska. A do tego jak się rano wychodzi ma się doskonały widok na ocean. Ale jeszcze lepsze miejsce na biwakowanie znaleźli chłopcy, którzy swój namiot ustawili w pobliżu plaży Tongarika. To jedno z najbardziej spektakularnych miejsc na wyspie . Przed kilkunastu laty przywrócono do pionu piętnaście moai, z których tylko jeden został wyróżniony kapeluszem.

Słońce coraz bardziej nam dopiekało. Dalsza droga stawała się gruntowa, zaś Grażynka zaczęła marnieć w oczach. Dobrze, iż wreszcie dotarliśmy do plaży w zatoce Anakena, To miejsce ma symboliczne znaczenie – kiedyś przypłynął tutaj pierwszy władca tej wyspy Hotu Matua. Złocisty piasek, tak jak przed tysiącem lat zachęcił Hotu Matua na stałe do pozostania na wyspie , tak i nas pogrążył w tej apoteozie czaru Pacyfiku. To jedyne miejsce , z wyjątkiem pobliskiej zatoczki Ovahe, gdzie potężne fale nie rozbijają się o skały. Kąpiel w morzu zmył z nas obojga wszelkie zmęczenie.  Ale zatoka Anakena to nie tylko piasek. Przybywających wita tam siedem posagów odrestaurowanych w 1978 roku Czwórka z nich nosi na głowie pudao, a ich twarze są żywe. Można było im bowiem zaglądnąć prosto w oczy – białka mieli wykonane z białego koralu, a źrenice z czerwonego obsydianu.       

Powrót drogą przez środek wyspy ujawnia inną twarz wyspy. Przejeżdża się przez zielone pastwiska,  aby przejechać przez jedyną na wyspie połać lasu eukaliptusowego. Nie zachowały się do dnia dzisiejszego pierwotne lasy, wycięte prawdopodobnie, aby sprowadzić moai na brzeg oceanu.

Gdy dojechaliśmy do miasteczka wstąpiliśmy jeszcze na chwilę do kościółka. Tabernakulum wyrzeźbione w drzewie toromiro, które już dawno wytrzebiono na wyspie, rzeźba Ducha Świętego – wielkiego ptaka z dziobem – pokazywały, iż byliśmy w katolickim kościele na egzotycznej Polinezji.   

To była tylko chwila, kilkadziesiąt metrów spaceru z samochodu do kościoła i z powrotem. Ale w tym czasie udało mi się zgubić  kluczyk do samochodu. Było ciemno, a w moich spodniach akurat miałem dziurę w kieszeni. Beznadziejna sytuacja. Ale jeszcze szybciej, zanim zdołałem o tym pomyśleć,  już je znalazłem leżące na chodniku. A jednak miałem w tym dniu sporo szczęścia.

Wieczorem był kolejny występ innego zespołu tanecznego. Grażynka, choć spotkała  w łazience kolejnego karaluszka, wolała zostać w domku pełnym owadziej fauny. Hotel nie szczycił się tym w swoich oficjalnych prospektach, ale podobno na wyspie to bardzo pospolite stworzenia. W końcu tropik.. Tak twierdziła sympatyczna recepcjonistka naszego hotelu. Trzeba więc do tego było przywyknąć i przypomnieć sobie dawne czasy w mieszkaniu na Grabiszyńskiej.

Na występ pojechałem więc sam. Tym razem występ odbywał się w knajpce nad brzegiem oceanu. Na scenę wkroczyli młodzieńcy z nałożonymi na ciało białym popiołem błota wulkanicznego. Mieli bardziej urozmaicone instrumenty, i występ był równie atrakcyjny jak dnia poprzedniego. Ale zawsze pierwsze zetknięcie z czymś zupełnie nowym robi największe wrażenie. Gdy wróciłem do domku musiałem bardzo uważać przy otwieraniu drzwi, aby te kilkanaście czarnych karaluszków biegających wściekle po ścianach naszego białego domku nie wtargnęło ponownie do naszego pokoju  Wolałem już zasnąć niż polować na nie z butem, aby nic nie zakłóciło naszego odpoczynku.

01.05.,10 – sobota

Przez całą  noc padało , rano padało i w południe też padało. Jednak mieliśmy dużo szczęścia, iż nie przylecieliśmy te kilka dni później Nasze plany, iż skoro świt wybierzemy się jeszcze raz na plażę Anakena,  rozmyły się w tej ciągłej mżawce. Już nie pytaliśmy kiedy deszcz przestanie padać. Mogliśmy poznać wyspę od jej deszczowej strony. Spory wiatr i duże fale przyciągnęły amatorów deski surfingowej. w zatoce Hanga Roa. Aby nam się jednak nie nudziło w tym deszczu, okazało się, iż nie mamy komu oddać samochodu.

Biuro było zamknięte na cztery spusty. Była sobota. Nie pozostawało nam nic innego niż zostawić samochód w hotelu. Tam jednak wyjaśniono, iż jest jeszcze jedno biuro tej firmy otwarte w Hanga Roa. Udało się więc go oddać prawie do rąk własnych. W samo południe w strugach deszczu pojawiliśmy się na lotnisku. Chmury zakrywały jednak tylko wyspę, dalej widoczność nad nad oceanem była już doskonała z dziesięciu tysięcy metrów. Po czterech tysiącach kilometrów i pięciu godzinach lotu byliśmy ponownie w Santiago.

Tam już mieliśmy zarezerwowany hotel w pobliżu stacji metra Salvador. Ale to miała być tylko stacja przesiadkowa, w drodze do Północnego Chile. Już późno muszę kończyć . Samolot wciąż leci nad Atlantykiem. Tylko moja lampka świeci się wśród śpiących pasażerów.

02.05.10 – niedziela

To był dzień bez zbytnich oczekiwań. Ponownie odwiedzamy znane stare kąty. Katedrę, Plaza des Armas. Próbujemy też odwiedzić muzeum poświęcone Salvadorowi Allende (Museo de la Solidaridad Salvador Allende), położone w dzielnicy Quinta Normal. Okazało się być bardziej muzeum awangardowej sztuki lat 70-tych niż  miejscem, które by mogło nam opowiedzieć o tym człowieku. Jedynie radiowe nagranie, w którym Salvador przemawia broniąc się do końca w Palacio de Moneda 11 września 1973 roku, mogło nam przywołać te dramatyczne czasy.

Na koniec odwiedziliśmy dzielnicę Bellavista, gdzie mieścił się też kolejny dom Pabla Nerudy. Nie starczyło nam jednak czasu, aby go odwiedzić. Już wkrótce wezwaną z hotelu tzw. taksówką pojechaliśmy ponownie na lotnisko. Czasem lepiej nie zamawiać przez hotel taksówki, gdyż zwykle są nimi znajomi znajomych , na których trzeba czekać znacznie dłużej niż na złapaną z ulicy licencjonowaną taksówką. W takim przypadku kierowca prosi, aby pieniądze uiścić  jeszcze zanim się wysiądzie z samochodu.

Tym razem lot nie trwał dłużej niż dwie godziny. Przelatywaliśmy nad jednym z najbardziej suchych miejsc na ziemi. Płyty lotniska w Calama dotknęliśmy dosłownie na chwilę przed zachodem słońca.  Chciałem natychmiast wyciągać aparat aby uwiecznić ten szczególny moment, nie wiedząc iż z każdym dniem zachody słońca w tej części świata będą coraz piękniejsze.

Po zaledwie kilku minutach zapadła ciemność. Pozostała tylko kwestia dotarcia do turystycznej mekki tej okolicy czyli San Pedro de Atacama.

Przy wyjściu z lotniska pojawił się i człowiek, który organizował tam przejazd mikrobusem za 10 tysięcy peso za osobę. Odległość ponad 100 kilometrów pokonaliśmy w około półtorej godziny.  

Celem naszej podróży było miasteczko, które by nie istniało nigdy na mapie gdyby nie turyści. Mieliśmy już kilka dni wcześniej zarezerwowane przez internet Campo Base Hostel; wolałem tylko na jedną noc, aby następnie rozejrzeć się w okolicy w poszukiwaniu czegoś lepszego. Usytuowanie, miało korzystne. Zresztą całe miasteczko można było przejść wzdłuż czy wszerz w ciągu niespełna dziesięciu minut. W tym dniu mieliśmy jeszcze czas, aby wpaść do jednego z biur podróży, otwartych najczęściej do godziny 22. Atrakcji było sporo. Dla tych, którym się spieszyło lub spodziewali się jeszcze większych atrakcji w Boliwii może wystarczyć i pełne dwa dni. Ale są i tacy, którzy potrafią w pobliżu San Pedro znaleźć sporo do odkrycia na tydzień lub dłużej. Trafiliśmy na dość szczególną pogodę. Jakiś czas temu spadł śnieg i niektóre okolice były nieprzejezdne, szczególnie położone na wysokości ponad 4000 metrów n.p.m. Ceny wycieczek mogły się nieco różnić w zależności czasu trwania, i jakie biuro to organizuje, ale rząd wielkości był dość podobny. Trudno było się dziwić, gdyż było ich chyba ponad dwadzieścia i większość z nich mieściła się przy głównym deptaku ulicy Caracoles. Wybraliśmy jedną z nich Sol Andino, aby zaplanować wyjazd do Laguna Chaxa, Toconao oraz Valle de Jere.

03.05.10 – poniedziałek

Wycieczki ranne rozpoczynają się przed świtem. Wyjazd był więc przed szóstą. Gdy odsypialiśmy w mikrobusie to wczesne wstawanie, kierowca zbierał po miasteczku kolejnych amatorów wschodów słońca. Gdy pisałem to w samolocie do Barcelony przyszedł taki moment, iż gdy przyszła mi chęć i werwa do pisania, trzeba było zamykać stolik. Trudno miałem do tego powrócić już na hiszpańskiej ziemi.

Tuż przed świtem natrafiliśmy na nie byle jaką przeszkodę. Zamknięty szlaban uniemożliwiał wjazd na teren, który zwał się Reserva Nacional „Los Flamencos”. Kierowca był równie zdziwiony jak my. Czyżby nasze wczesne wstawanie miało spełznąć na niczym. Nie wyglądało, aby na tej wysokości miał spaść jakikolwiek śnieg. Po kilku minutach wszystko się wyjaśniło. Strażnik tego parku dysponujący kluczem wstał nieco później niż zwykle i przyjechał jak już prawie szykowaliśmy się do odwrotu.

Niedaleko stamtąd było już jezioro, wtedy jeszcze pogrążone w mroku. Nagle – w ciągu dosłownie kilku sekund – tarcza słońca wynurzyła się w pełni  zza linii gór. Po jeziorze brodziły czerwonaki, które w Andach szczególnie sobie upodobały płytkie, jeziorka całego płaskowyżu Puna, zarówno po chilijskiej jak i po boliwijskiej stronie, W tych wodach żyją algi i mikroskopowej wielkości bezkręgowce, które cierpliwie wychwytują z filtrowanej wody flamingi. Po wschodniej stronie Słonego Jeziora Atacama (o powierzchni 320 000 ha), bliżej łańcucha górskiego spływają potoki górskie. Dlatego tam są jeziorka, a czasem tylko podmokły teren, gdzie znajdują pożywienie w zależności od pory roku trzy rodzaje flamingów. Są więc flamingi andyjskie, których się doliczono prawie dwóch tysięcy sztuk, w podobnej ilości bywają też flamingi Jamesa (najwięcej ich jest w Boliwii nad Laguna Colorada) oraz chilijskie flamingi, których jest dwa razy mniej. Część  z nich przybywa tu dopiero zimą czyli około czerwca, gdy wyżej położone jeziorka zamarzają.

Nie można więc wyobrażać sobie, ze ich jest tak dużo jak nad jeziorem Nakuru w Kenii. Przy tej liczbie, są też i bardziej płochliwe. Byliśmy pierwszą wycieczką tego dnia, ale wolały asekuracyjnie odsunąć się od dróżki, którą tam szliśmy.

.Chodziliśmy po słonym jeziorze. Bo jezioro tylko w niektórych miejscach jest pokryte wodą. Gdyby nie uprzątnięte ścieżki z brył soli zmieszanych z ziemią,   trudno byłoby tam spacerować. Za wstęp na teren tego parku trzeba wnieść osobną opłatę, co należy brać pod uwagę gdy planuje się taką eskapadę, gdyż nie wchodzi to w cenę wycieczki. I tak w tym dniu dwukrotnie zapłaciliśmy w czasie tej marsztruty  (2000 chilijskich peso/osobę za Laguna Chaxa, oraz 1500 peso za Valle de Jere, zaś popołudniu 2000 peso za Valle de Luna).

Wracając zajechaliśmy do Toconau, w pobliżu którego znajduje się (Quebrada) Valle de Jere, oaza zieleni wzdłuż rzeczki o tej samej nazwie. Wystarczy wspiąć się kilkadziesiąt metrów wyżej stromą ścieżką, aby na pobliskich skałach dojrzeć wyryte w skale przed kilkom tysiącami lat wizerunki zwierząt. W środku miasteczka można było dojrzeć małą perełkę – trójkondygnacyjną wieżę kościółka – Torre Campanario z 1750 roku o równie zachwycającym kształcie jak kościółek z San Pedro de Atacama.

Wczesne popołudnie w San Pedro de Atacama schodziliśmy po agencjach podróży, aby ustalić kolejne nasze eskapady. Najważniejszym był wybór biura, z którym mieliśmy pojechać do Boliwii. Wyglądało na to, iż wycieczkami do Boliwii zajmowały się trzy lub cztery agencje, a pozostałe, chyba tylko udawały się, ze się tym zajmują. Nie było w tym nic oszukańczego. Po prostu przychodzili do nich klienci, a oni następnie po zainkasowaniu gotówki przekazywali ich innej agencji, która miała komplet pasażerów przynajmniej na jednego jeepa.  I tak interes się kręcił. W naszym hotelu radzono nam wziąć Cordillera. Ale co z tego, jak nie potrafiliśmy takiego biura znaleźć wśród dziesiątek biur sprzedających usługi turystyczne. Ceny okazywały się być podobne . Za 55 000 peso (110 USD) za osobę można było przejechać jeepem aż do Uyuni przez około 2,5 dnia. A gdybyśmy chcieli wrócić tym samym jeepem to należało dołożyć jeszcze 15 000 peso (30 USD). Najwięcej zaufania wzbudził w nas chłopak pochodzący z Argentyny, który pracował w Paloma Tours. Władał dobrze językiem angielskim, dzień wcześniej z usług tej agencji miała korzystać sześcioosobowa grupa Polaków, dużo nam doradził co do ciekawych rzeczy w Argentynie. Biuro zresztą wymieniono w przewodniku. Wystarczyło zarezerwować i nawet nie trzeba było wpłacać zaliczki. Nic więc dziwnego, że z dużym przekonaniem zdecydowaliśmy się na Paloma Tours, zwłaszcza, iż zajmowali się tylko wyprawami do Boliwii. Wyglądali na bardzo profesjonalnych.  

Oczywiście źródła pisane radzą, aby przyglądnąć się samochodom jakimi będziemy jechać i popytać się innych. Ale stan jeepa zwykle zobaczyć można już w dniu wyjazdu. W naszym hotelu nikt się nie wybierał do Boliwii, a jedynie na wspinaczki po wulkanach. Za radą chłopaka z Pamela Tours skorzystaliśmy z usług sąsiedniego biura, aby wybrać się jeszcze w tym dniu do Doliny Księżycowej, a następnego dnia do gejzerów El Tatio.

Do Doliny trzeba się było stawić przed biurem na 15. Właścicielka  przeprowadziła nas dziesięć metrów dalej do innej firmy, która organizowała wyjazd, ale tego nie żałowaliśmy. Trafiliśmy na drobną przewodniczkę , która pomimo, a może właśnie i dlatego, stanowiła wulkan energii i zaangażowania w to co robi. A przede wszystkim cały czas tryskała humorem.  

Marsztruta wiodła nas wpierw przez Dolinę Śmierci. Położona jest kilka kilometrów od oazy San Pedro. Może więc być relaksowym celem na wycieczkę rowerową jak również i jest rajem dla amatorów zjazdu  na desce z wydm piaskowych. Dlaczego nazwano ją Doliną Śmierci, na ten temat mogą rozpowiadać co bardziej wygadani przewodnicy, tak jak nasza dziewczyna. . Może nazwano tak, bo żadna roślina nie miała tam racji bytu. Ale może i ktoś przekręcił słowa pioniera archeologii tych okolic księdza Gustawe Paige, któremu przypominało to krajobraz Marsa (hiszp. Marte). Najbardziej winni byli tu miejscowi dziennikarze, którzy przemienili to na podobnie brzmiące po hiszpańsku słowo morte czyli „śmierć”.

Kolejne zatrzymanie naszego minibusa mieliśmy już u bram rezerwatu, gdzie po raz kolejny w tym dniu ściągnięto od nas dodatkowo dwa tysiące peso. Wpierw przewodniczka przegoniła całą wycieczkę po wąwozie , gdzie nawet skały śpiewały, gdy tylko choć na chwilę zamilkliśmy. Wytłumaczenie było na to nawet racjonalne. Odgłosy pojawiały się dość często popołudniu. W tym czasie dochodziło do różnicy temperatur pomiędzy niektórymi częściami skał, gdyż słońce stopniowo się zniżało na horyzoncie.

Aż w końcu przyszedł ten moment – zachód słońca. Wspięliśmy się na wysoką wydmę wraz z pewnie setką innych osób, pozbieranych z kilku autobusów. Zaczęło się oczekiwanie na barwny spektakl słońca, które już zaszło za łańcuch górski o mile dla Polaków brzmiącej nazwie Gór Domeyki. Najpiękniej było tuż po zachodzie słońca, gdy wyższe partie głównego pasma And przybierały co chwilę coraz zimniejsze odcienie kolorów. Żywo czerwone barwy stopniowo przechodziły w coraz mocniejszy granat.

Gdy wróciliśmy do hotelu, pojawiła się właścicielka biura, u której wykupiliśmy wycieczkę z atrakcyjnym wczesnym wstawaniem przed czwartą rano. Niestety, a może i na szczęście dla naszego snu, droga na El Tatio nadal pozostawała zamknięta. Ranek mieliśmy więc wolny, a na popołudnie wybraliśmy w tej samej agencji kilkugodzinną eskapadę. Tym razem pod hasłem podróży po wysokogórskich kąpieliskach.           

04.05.10 – wtorek

Miasteczko San Pedro szczyciło się posiadaniem małego, białego kościółka zbudowanego z cegły adobe. Stoi on na małym ryneczku od dobrych już 350 lat. W pobliżu znajdowało się muzeum, gdzie umieszczono plony działalności wykopaliskowej wielkiego entuzjasty kultury indiańskiej Gustawe Paige. Była też i poczta, skąd wysłaliśmy naprędce zakupione pocztówki. Do miasteczka nie wjeżdżają samochody z zaopatrzeniem. Składują one większość towarów na placyku przy wyjeździe z miasta, a następnie produkty są rozwożone rikszami do poszczególnych sklepów i lokali.

Kolejna wycieczka miała taki sam scenariusz. Pani z naszego pierwotnego biura poczekała, aż zbierze się mała grupka, którzy u niej wykupili wycieczkę, a następnie przeprowadziła nas do tego samego biura co w poprzednim dniu. Niestety nie jechaliśmy z tą samą przewodniczką. Ale tym razem było mniej rzeczy do powiedzenia, a więcej naszej aktywności. Pierwsze jeziorko swym zasoleniem miało być nawet gęściejsze niż Morze Martwe. Słonce prażyło mocno i zanurzenie w chłodnych wodach jeziorka dawało sporo przyjemności, szczególnie, ze utopić się było nie sposób Słona woda wypychała na powierzchnię.  Po kąpieli załoga naszego busa miała już przygotowane dla nas prowizoryczny prysznic słodkiej wody. A wyschnięcie trwało zaledwie kilka minut.

Kolejne jeziorko było już dla tych, co lubią skoki do wody. Amatorów nie brakowało. Ale musieliśmy się spieszyć. Program był nieubłagany. Zachód słońca nie mógł na nikogo poczekać. To był już nasz kolejny zachód, te same góry na horyzoncie, ale z perspektywy płaszczyzny słonego jeziora. Do tego jeszcze kieliszek pisco. Można tak żyć. Do miasteczka wróciliśmy już po zmroku. O tej porze San Pedro dopiero zaczynało żyć, sklepiki, restauracje czy biura podróży funkcjonowały w najlepsze. Aby jeszcze wzbogacić nasz program przeszedłem się do agencji zajmującej się astronomią. Okoliczne góry są bowiem idealnym miejscem do obserwacji nieba. Podobno niedługo miał powstać wysoko w Andach wielki kompleks teleskopów. Miała to być kooperacja międzynarodowa, i nasi przewodnicy byli bardzo dumni z tego. A niedaleko San Pedro były też inne obserwatoria, w których wieczorem wraz z grupą zorganizowaną można było powędrować po firmamencie niebieskim. Rozpoczynały się zwykle  o 19, a czasem przy dużej liczbie chętnych również i o 21. Niestety w tym dniu była tylko jednak grupa i do tego w języku francuskim. Trudno, nie wszystko da się zobaczyć w tak krótkim czasie. Większość przybywa tu na dłużej, powoli chłonąc przeróżne atrakcje i z mniejszą częstotliwością jak to my żeśmy czynili. Uff. Dokończyłem relację z tego dnia dopiero w lipcu lecąc do Caracas. Może mi się wszystko uda opowiedzieć w czasie naszej rajzy po Wenezueli.

05.05.10 – środa

W tym dniu zaczęły się nasze trzy dni na dobre i na złe z agencją Pamela Tours. Wycieczki kilkudniowe – najczęściej trwają 2,5 lub 3,5 dn. Mają zazwyczaj ten sam scenariusz niezależnie od biura. Wpierw po odprawie paszportowej, która ma miejsce jeszcze w San Pedro de Atacama (pamiętać należy o kartce, którą się otrzymało przy wjeździe do Chile) minibus czy autobus przewozi amatorów podróży na granicę z Boliwią . Po drodze na którymś z parkingów pomachaliśmy rowerzystom, którzy akurat zwijali swoje namioty. Przejście graniczne (Hito Cajones) położone jest na wysokości 4 200 m n.p.m. u podnóża wulkanu Licancabur . Granica brzmi dumnie, ale były to: flaga, mały domek z portretem prezydenta Boliwii Moralesa, szlaban i flaga. Wbito nam pieczątkę boliwijską i już mogliśmy jechać.

Ale nie od razu. Trzeba było przepakować nasze bagaże z autobusu na dach jeepów. Było nas łącznie 11 osób w grupie Pamela Tours., więc rozmieściliśmy się w dwóch jeepach. W naszym samochodzie były dwie dziewczyny z Hongkongu, dwóch Nowozelandczyków i my. Formalności graniczne trwały znacznie krócej niż nasze śniadanie tuż obok budki strażnika.

Kilka kilometrów dalej mieścił się budynek administracji parku narodowego. Cena za wjazd – ważna przez 4 dni – wynosiła 150 boliwarów czyli 15 000 chilijskich peso. Co ciekawe można było płacić w chilijskich peso, ale nie w dolarach amerykańskich. Obok strażnika parku stał jakiś człowiek, u którego można było wymienić na boliwary tylko walutę chilijską. Dolarów amerykańskich już nie przyjmował. Przez następne 2 dni nie było żadnych szans na jakąkolwiek wymianę waluty.  

Przejeżdżaliśmy przez okolice zupełnie niezamieszkałe. Jedyne budynki służyły przejeżdżającym turystom. Nasze jeepy niejedno już przeszły. Nie miały lusterka bocznego czy działających prędkościomierzy, ale za to były liczne wgniecenia na karoserii. Za kierowcę mieliśmy Indianina, określonego w biurze podróży jako znającego podstawowe słowa po angielsku. W samochodzie pachniało czymś słodko-nawozowym. Pierwsze skojarzenie to tak jakby ktoś przewoził tam stado kóz; ale to suszone liście koki, które kierowca czy „Señor Coca”  trzymał tuż przy skrzyni biegów. Nie wystarczało to mu na zbyt długo. Od czasu do czasu woreczek z zużytymi liśćmi lądował wyrzucany gdzieś z boku drogi w parku narodowym.

Jechaliśmy wzdłuż pasma górskiego stanowiącego granicę z Chile. Szczyty gór były ośnieżone, co kontrastowało z brunatnym piargiem. Ale powyżej drogi, , którą jechaliśmy płożyły się charakterystyczne żółte kępy traw. Gdzieniegdzie pojawiały się zielone byliny.  Szlak, którym jechaliśmy przebiegał wzdłuż jezior śródgórskich. Nie byliśmy sami. Tą samą drogą jak co dzień przemierzają samochodami z napędem na cztery koła zarówno turyści przybywający tu z Chile jak i Boliwii. Choć na mapie te odległości nie wydają się całkiem pokaźne, ale droga w większości przypadków nie pozwala rozwinąć większych prędkości niż 30-40 km na godzinę.

W porze lunchu zatrzymaliśmy się przy ciepłych źródełkach. Zwykle zatrzymuje się tam większość ekip, bo i można się wymoczyć jak i spałaszować posiłek w przyzwoitej stołówce wybudowanej specjalnie w tym celu. Później droga wznosiła się coraz wyżej i na drodze pojawiały się całkiem spore połacie śniegu. I tak  oto mieliśmy pierwszą atrakcję bo nasz pojazd zakopał się w zaspie. Wyciąganie samochodu odbyło się z pomocą naszych mięsni. Nie przypuszczałem, że po takiej srogiej polskiej zimie roku 2010 będę musiał w kilka miesięcy później jeszcze raz powtarzać wyciąganie auta ze śniegu. Udało się. Pomimo wysokości 4800 metrów n.p.m. nie odczuwałem jeszcze żadnej zadyszki. W chwilę później zatrzymaliśmy się przy fumarolach na wysokości Mont Blanc. Potem już stopniowo zjeżdżaliśmy w dół aż do widowiskowego o tej porze dnia Laguna Colorada. Nazwa właściwa, bo miejscami przybierał barwę czerwoną, gdzie indziej ciemnogranatową.  Jezioro przyciągało sporą liczbę flamingów wszystkich trzech gatunków.

Równo o zachodzie słońca dojechaliśmy do naszej bazy noclegowej. Wyglądała bardzo mizernie, zarówno na zewnątrz jak i w we wnętrzu. Najgorzej, ze Grażynka zaczęła się w tym czasie coraz gorzej czuć wraz z wszystkimi żołądkowo-jelitowymi konsekwencjami. O butli tlenu można było pomarzyć. Chłopak z Nowej Zelandii okazał się być bardzo uczynny  i miał wśród licznych medykamentów również tabletki przeciw nudnościom do ssania. Noc nie nastrajała nas optymizmem. Wbrew pozorom, choć było dość zimno, to nie niska temperatura była naszym największym zmartwieniem.

06.05.10 – czwartek

Rankiem było ciut lepiej . I ta nadzieja, ze następną noc spędzimy już o 600 metrów niżej. Gdy przypominaliśmy sobie naszą podróż do Peru, gdy podróżowaliśmy autobusem z Arequipy (2200 m n.p.m.) do Puna (4100 m n.p.m) sytuacja była wtedy bardzo podobna. Grażynka również miała podobne dolegliwości już podczas jazdy autobusem, ale przypisywała to wypitemu sokowi pomarańczowego na rynku w Arequipie. A to nie było zatrucie pokarmowe, ale choroba wysokościowa.  

Po śniadaniu, którego oboje woleliśmy nie próbować, poza kilkoma kubkami mate, wyruszyliśmy w dalszą drogę. Przez pierwsze kilometry droga była bardzo monotonna. Minęliśmy parę miejsc wartych zatrzymania i zrobienia kilku fotek jak Árbol de Piedra czy brązowych skał porośniętych żółtym oraz   zielonym mchem. Następnie wjechaliśmy w szeroką doliną pokrytą szarym żwirem czyli Desierto de Siloli. Niegościnna kraina. Na horyzoncie pojawił się samotny rowerzysta jadący w przeciwnym kierunku. To był jedyny śmiałek, którego spotkaliśmy podczas naszej podróży przez góry. Niedługo później pojawiły się śródgórskie jeziora. Położone były u podnóża szczytów, których jasnobrązowa powierzchnia  otulona była delikatnym białym puchem. Większość z tych jezior miała białe brzegi zarówno od soli jak i lodu. Gdy podszedłem bliżej mogłem usłyszeć łagodny trzask łamanych powierzchni lodu.

Obiad mieliśmy w` równie, a może i bardziej malowniczym miejscu jak w dniu poprzednim – przy Lagunie Hedionda. W całkiem ładnej sali z widokiem na jezioro było kilka stołów przy którym siedziała każda z grup. Zwykle talerze i żywność kierowcy przywozili ze sobą. Gotowaniem zajmowały się Indianki w swoich klasycznych boliwijskich kapeluszach. Do picia zaś podawano nieśmiertelną coca-colę. Wśród uczestników grup wycieczkowych przeważali ludzie młodzi – od 20 do 30 lat. Często słyszało się język francuski, czasem angielski, ale odnoszę wrażenie, iż rzadko można było spotkać turystów ze Stanów Zjednoczonych.

Późnym popołudniem zaczęliśmy stopniowo zjeżdżać około 600 metrów w dół do kotliny Salar de Uyuni.  W tym dniu jednak nie dotarliśmy do białej tafli soli. Po drodze przejechaliśmy przez linię kolejową. Minutę później pojawił się pociąg towarowy Miał jeden z najdłuższych składów jakie do tej pory widziałem. Jechał z Chile, aby w powrotną drogę zabrać ołów i srebro z kopalni boliwijskich.  Dla nas był to obowiązkowy przystanek na zrobienie zdjęć. Kolejna atrakcja czekała nas kilkanaście minut później. Drugi jeep należący do Pamela Tours zarył się w błoto. Trzeba było mieć wyjątkowego pecha lub kierowca nie miał wyobraźni, aby jadąc szeroką na kilka kilometrów utwardzoną powierzchnią wybrać taką przeszkodę. Oczywiście linki holowniczej czy wyciągarki żaden z naszych kierowców nie posiadał. Co zrobili. Użyli zamiast tego pasów bezpieczeństwa. W międzyczasie zatrzymało się parę samochodów, bo stanowiliśmy nie lada atrakcję, którą warto było sfotografować na tym pustkowiu.  Po kilku próbach udało się. Niedługo przed zmrokiem dotarliśmy do pierwszej zamieszkałej osady San Juan. Tam nasz kierowca zawiózł nas nawet do miejscowego sklepiku, gdzie mogliśmy kupić coś do picia, a Holendrzy zaopatrzyli się w kolejne butelki piwa.

Do naszego kolejnego miejsca do spania dotarliśmy już grubo po zmroku. Budynek z zewnątrz był równie lichy jak dzień wcześniej. Wnętrza przedstawiały się jednak zdecydowanie lepiej. Był to bowiem tzw. „hotel solny”. Zbudowany prawie w całości z bloków soli. W jadalni były więc stoły solne, były żyrandole solne, ściany z soli, a podłoga była wysypana gruboziarnistą solą. Dom postawiony był bowiem tuż przy wielkiej płycie Salar de Uyuni. Dostaliśmy nawet osobny pokój – matrimonial. A do kolacji była też i szklanka wina. Były też i jak co dzień rozmowy międzykontynentalne.

Język polski jest szczególnie trudny do wymówienia dla innych nacji jak np. Holendrów. Dla nich , często jedynym słowem zrozumiałym, gdy słuchają Polaków gdzieś w knajpce w Holandii pośród naszych szeleszczących dźwięków okazało się słowo k…. Zwłaszcza, że bywa słowem wtrącanym co czwarte czy piąte słowo.   

Po szklance wina, przed którym jeszcze połknąłem tabletkę nasenną, ten sen przyszedł mi błyskawicznie. Wcześniej nastawiłem budzik na piątą rano – gdy nad salarem miało wzejść słońce.     

7.10 2010 – piątek

O piątej rano było wciąż ciemno, choć dziewczyny z Hongkongu już wstały i ustawiły się z aparatami fotograficznymi przed wejściem do budynku. Okazało się, że nie tylko amatorzy wschodu słońca, ale wszyscy musieli wstać i spakować się do drogi.. Było jeszcze ciemno, gdy wjechaliśmy na płytę Salar de Uyuni kierując się w stronę Isla Inkahuasi. Tym razem można było pobić wszystkie rekordy prędkości. Nikt by nam ich nie uznał bo szybkościomierz nie działał…

Pisałem te słowa, w dwa dni później, siedząc w autobusie jadącym z Jujuy do Salty. Autobus wlekł się niemiłosiernie, zjeżdżając do każdej miejscowości. Była to najlepsza pora na drzemkę, a nie pisanie. Można było więc z tym poczekać i do wieczora. I to był dobry pomysł. Znacznie lepiej się mi pisało przy biurku w pokoju hotelowym w Salta. Potem było tyle wydarzeń, że odłożyłem wspomnienia aż do kolejnej jazdy przez bezkresne przestrzenie Argentyny z Salty do Mendozy.

Wróćmy do boliwijskich klimatów tuż przed wschodem słońca. Po kilkudziesięciu minutach jazdy po solnym torze wyścigowym zatrzymaliśmy się jeszcze w ciemnościach. Wysypaliśmy się z obu jeepów okutani w kilka warstw koszul i kurtek. Wszystko po to, aby oczekiwać tego co nieuniknione – wyłonienia się czerwonej kuli słonecznej z otaczających kotlinę masywów górskich. Parę słów o tym co było w tym czasie dla nas najważniejsze – czyli o zdjęciach. Najbardziej pod tym względem zacięte – w tworzeniu różnych dziwacznych figur i własnych ustawień – były dziewczyny z Hongkongu. Poubierane w fotogeniczne czerwone kurtki, były lepiej przygotowane niż Grażynka, której czarna kurtka zbyt mocno kontrastowała z oszałamiającą bielą powierzchni soli, szczególnie w samo południe.  Jedna z chińskich turystek miała ze sobą maskotkę, przypominającą małą świnkę. Ta mała istotka również domagała się swoich własnych zdjęć, a w samochodzie czasem dało się usłyszeć jej dzwoneczek. Tak jak Jasiu Fasola mieszkanka Hongkongu nie mogła podróżować inaczej niż bez swego misia A ponadto każda z Chinek nich musiała mieć swoje zdjęcia w ruchu, w wyskoku, w pionie lub poziomie. Nie ustępowała im pod tym względem para z Danii. Dziewczyna, której matka przybyła do Danii z Iranu była zresztą niezwykle komunikatywna. Z chłopakiem z Danii tworzyli różne figury perspektywiczne w tym solnym plenerze fotograficznym. W porównaniu z nimi moje fotografowanie trwało znacznie krócej, choć i mnie nachodziły nastroje pstryknięcia zdjęć „ na leżąco”, w pozycji zrelaksowanego, człowieka myślącego czy zwykłej formie klasycznej na stojąco.

Isla Inkahuasi stanowiła kiedyś szczyt wulkanu, które dawne morze zalało prawie po sam wierzchołek. Ten czubek, który wystawał z solnego morza, cały został pokryty wielkimi kaktusami. Tylko sukulenty jako jedyne mogą znieść tak skrajne warunki. Było ich tam podobno ponad 6 tysięcy. Niektóre pamiętały jeszcze czasy zanim przybyli tu Inkowie.

Po wyspie mogliśmy przespacerować się ścieżką pośród gąszczu kaktusów,  aby osiągnąć szczyt wyspy. Tam zaś aż do dzisiaj miejscowi składają na kamiennym ołtarzu dary dla Pachamama – matki ziemi  Wszędzie prawie po horyzont rozprzestrzeniała się biała płaszczyzna solniska. Z wysoka można było dojrzeć ciemniejsze pasy oznaczające szeroki szlak, po którym poruszały się widoczne z daleka maleńkie pojazdy.  Gdzieś prawie na horyzoncie rysowały się pasma górskie. Od wschodu ( ze strony Chile) wznosił się aktywny wulkan Ollague, a od strony boliwijskiej szczyt Illimani (6 440 , n.p.m.).

Co spowodowało, iż w tym miejscu, tak wysoko – 3650 m n.p.m. – powstało tak wielkie jezioro słone. Salar de Uyuni zwane też Salar Tunupa według miejscowych Indian swą nazwę – Tunupa – wywodzi od córki potężnego boga Ajmarów. Oczarował ją potężny władca tych okolic Huayna Potosi, z którym miała syna. Ale Huayna nie zamierzał pojąć ją za żonę. Oszukana Tunupa urodziła syna, który wkrótce potem jej umarł. Zrozpaczona dziewczyna poczuła silny ból w piersiach i jej mleko rozlało się po okolicy w takich wielkich ilościach, iż powstało wtedy Salar Tunupa czy Uyuni.

Geolodzy z kolei mają inną wersję wydarzeń. Strumienie spływające z otaczających gór są zawsze pełne minerałów. Docierają one do bezodpływowej kotliny jaką jest okolica Uyuni. W ciągu dnia jest tam bardzo gorąco i woda błyskawicznie wyparowuje odsłaniając warstwę soli. Przez cały rok spada tu zaledwie 300 mm opadów. W porze deszczowej (od grudnia do kwietnia ), gdy nad Andami spada sporo deszczu, niektóre części Salaru zostają zalane przez wodę, która zatapia go na głębokość od 10 do 60 centymetrów. Nic więc dziwnego, że jeszcze teraz mogliśmy zobaczyć na krańcach Salaru, bliżej Uyuni oczka wodne, na których jak w przerębli można było ujrzeć bąble wody, wyglądające niczym wrząca woda. Pod naszym ciężarem ten solny lód nie załamywał się, ale nie wkładaliśmy tam palców, aby  sprawdzić jej temperaturę.

W pobliżu dobywano sól. Niełatwa praca. Zwykle specjalnymi grabiami spulchnia się powierzchnię soli, aby następnie z użyciem łopaty przerzucić na większą kupkę. Potem zostawia na jakiś czas, aby woda odparowała. Następnie te kopki suchej, a przez to lżejszej soli ładowano na ciężarówkę.

Inną ciekawostką tej okolicy jest Hotel de Sal Playas Blancas. W centrum tej solnej pustyni postawiono dom, zbudowany wyłącznie z soli. W dzień można go zwiedzać, a popołudniu zatrzymać się tam na noc. Aby wejść osobie postronnej do tego specyficznego muzeum , należy cośkolwiek kupić w miejscowym sklepiku, choćby nawet kartkę pocztową. Podobny był do naszego noc legowiska, w którym spaliśmy ostatnią noc. W jadalni poustawiano oprócz stołów z soli, również i zegar z soli jak i parę rzeźb z soli. Nie umarlibyśmy więc w tym miejscu z niedoboru mikroelementów. Ekolodzy z kolei kontestują pomysł ustawiania w takim miejscu hotelu, szczególnie gdy trzeba myśleć co zrobić z nieczystościami. Stąd teraz buduje się takie hotele przy brzegu salaru tak jak najbardziej luksusowy Palacio de Sal.

Na sam koniec przed wjazdem do Uyuni, kierowca skierował się na jego przedmieścia, do cmentarzyska starych składów pociągów.. Jechaliśmy przez puste przestrzenie, gdzie jak wzrok sięgał, na każdej najmniejszej roślince czy kaktusie zawisł kawałek plastikowej torebki. To taki smutny ślad tej naszej plastikowej cywilizacji, którą niosło tam gdzie wiatr zawiał. A wiatry w tej okolicy bywają silne…

Cmentarzysko kolei , na bocznicy kolejowej,  pełne było już dawno niepotrzebnych lokomotyw czy wagonów. Rdzawych  pojazdów , nikt tutaj nie strzegł, ale również nie wpadł na pomysł aby sprzedać to na złom. I tak do tej pory ich rdzawe kontury cieszą oczy przyjeżdżających tu turystów.

To był już nasz prawie ostatni akcent podróży z Palma Tours. Jeszcze musieliśmy odsiedzieć mało smakowity lunch z łykowato wyglądającą wołowiną przygotowany gdzieś w garażu na przedmieściach Uyuni i mogliśmy się pożegnać z zorganizowaną wycieczką. Ale na napiwek nasz kierowca na pewno nie zasłużył. Podczas tych trzech dni wypowiedział do nas zaledwie klika zdań, a poza tym zajmował się swoimi liśćmi z koki. Jedynym plusem Pamela Tours dla naszych współpasażerów, było to, iż miała niskie ceny. Ale oni podróżowali zwykle po 3-4 miesiące i dla nich mały budżet miał duże znaczenie. 

Nikt z nas nie wracał do San Pedro de Atacama, choć taka możliwość istniała. Trzeba byłoby ponownie nocować w nie wiadomo  jakich warunkach, gdzieś w górach. Do Chile można było dojechać następnego dnia we wczesnych godzinach popołudniowych. Ale dla nas to byłoby już za długo spędzać chwile z Señorem Koką. Większość osób z Pamela Tours zamierzała jechać na północ, do La Paz, a następnie do Chile.  Tylko my kierowaliśmy się na południe do Argentyny.

Wpierw jednak trzeba było znaleźć jakiś hotel, aby tam zmyć z siebie dosłownie i w przenośni trudy naszej całej podróży i zastanowić się nad dalszą marsztrutą. Pierwszy hotel o dobrym standardzie był niestety zajęty.

Dopiero w drugim Los Girasoles znalazł się dla nas pokój za 60 USD za noc. Pierwszy prysznic po tych dwóch dniach górskich wędrówek podziałał na mnie bardzo ożywczo.  Grażynka nie czuła się jeszcze zbyt dobrze. Wciąż jeszcze odczuwała skutki wysokości, a przez ostatnie dwa dni piła i jadła bardzo mało. Została więc w pokoju, a ja pobiegłem rozejrzeć się po miasteczku.

Miasteczko liczy sobie ponad 15 tysięcy mieszkańców, z których większość pracuje dla policji, wojska oraz przy wydobywaniu soli. I jest nawet zatrzęsienie agencji turystycznych organizujących wyprawy do pobliskiego Salar de Uyuni. Na nieszczęście większość z tych biur około 15 miało swoje podwoja pozamykane. W tych, których właściciele powrócili po sjeście do biura, próbowałem ułożyć plan naszej wędrówki do Argentyny. Były trzy opcje podróży. Pociąg wyjeżdżający w nocy trzy razy w tygodniu do granicznej miejscowości Villazon, autobus odjeżdżający codziennie rano i możliwość wynajęcia jeepa na własny użytek. Gdy spytałem się o ceny tego ostatniego ceny były oszałamiające jak na tak tani kraj. Wahała się od 300 do 400 USD. Ale w tym dniu – w piątek wieczorem – odjeżdżał też pociąg. I były miejsca, zaś cena zdecydowanie mniejsza – 20 USD za osobę w wagonie o podwyższonym standardzie. Szukając dalej po biurach udało się cenę przejazdu jeepem obniżyć do 230 USD, a nawet 180 USD.

Pozostało tylko podjąć decyzję co wybrać – zwłaszcza, iż chociaż na mapie wyglądało to na mniej niż 200 kilometrów, przejazd każdym z tych pojazdów miał trwać od siedmiu do dziewięciu godzin. Głęboki jęk zawodu ze strony Grażynki, ale decyzję trzeba było jakąś podjąć. Chociaż szkoda było już tych wydanych 60 USD na hotel, ale opcja, aby być jak najszybciej w Argentynie zwyciężyła.

A więc jeszcze raz podreptałem na dworzec, kupiłem dwa bilety na pierwszą klasę (konieczne są paszporty), porobiłem parę zdjęć w tym sennym miasteczku i wróciłem do hotelu. Nie mieli jednak tam wi-fi , i został jedynie stacjonarny komputer. Przed 22 taksówką dotarliśmy na dworzec. Poczekalnia wyglądała przyzwoicie, żadnych śmieci, a połowę oczekujących podróżnych stanowili turyści z plecakami i nawet gitarami. Zanim weszliśmy do wagonu, trzeba było oddać swoje większe bagaże, gdyż miały jechać osobnym wagonem. Przed sobą mieliśmy dziewięciogodzinną jazdę i tylko dwa przystanki w Tupiza, a następny już w Villazon.

8.05.2010 – sobota

Wagon wyglądał niespodziewanie przyzwoicie. Można było rozsiąść się w wygodnych lotniczych fotelach i resztę nocy spędzić na pół leżąco. Był też i telewizor, dla tych którym trudno było zasnąć. Chociaż noce bywały zimne, to wagon był ogrzewany;  można było wytrzymać bez śpiwora.

Rankiem obudził nas konduktor zachęcając aby udać się do wagonu restauracyjnego na śniadanie wliczone w cenę biletu. To była właściwa decyzja wyboru pociągu, zamiast wielogodzinnej wędrówki po gruntowych drogach jeepem czy autobusem. Odebraliśmy swoje bagaże i po kilku minutach jazdy taksówką za dolara byliśmy już na granicy, oddalonej o jakieś dwa-trzy kilometry od stacji kolejowej.

Granica Boliwii z Argentyną (Villazon-Quaiaca) wyglądała na zupełnie niepilnowaną. Sami musieliśmy szukać miejsca, aby nam podbito paszporty przy wyjeździe i oddać kartki wyjazdowe wręczone nam przy wjeździe do Boliwii przed 3 dniami. Dalej trzeba było przejść jakieś 150 metrów przez most zawieszony nad suchym w tym czasie korytem rzeki. Po stronie Argentyny formalności  trwały już nieco dłużej. Nie trzeba było jednak wypełniać żadnych dodatkowych druków. Nie można było jednak wymienić po tej stronie granicy dolarów na peso argentyńskie. A była to sobota. Urzędnik na granicy polecił się wrócić na stronę boliwijską, gdyż tam ten biznes był bardziej rozwinięty. Przez nikogo niepokojony mogłem tam się przejść, wymienić dolary na peso po dobrym kursie i wrócić do naszych bagaży już do Argentyny. Wyglądało na to, ze każdy z tutejszych mieszkańców może przechodzić bez konieczności okazywania jakichkolwiek dokumentów. Jedynie ci, którzy mieli jakieś pakunki musieli je pokazać celniczce. Nami się też zainteresowała, ale bez zbytniej gorliwości.

Tuż za granicą powitał nas znak: Ushuaia 5201 kilometrów. Nie mieliśmy aż takich ambicji. Nam wystarczało, aby choć trochę zjechać niżej. Jak dotąd zjechaliśmy tylko dwieście metrów niżej (Quaiaca leży na 3 442 m. n.p.m.)  W Argentynie już był inny czas więc przesunąłem zegarek o godzinę do przodu. Ponownie wzięliśmy taksówkę, tym razem na dworzec autobusowy w Quaiaca już w Argentynie. Najbliższy autobus jaki miał jechać, należał do linii Panamericana. Odjeżdżał za kwadrans. Bilety kupiliśmy do miejscowości Tilcara. Mielibyśmy tam być według rozkładu za 3 godziny, to było tylko a może i aż 212 kilometrów. I wreszcie mieliśmy połączenie ze światem przez telefon komórkowy.

Skończyły się gruntowe drogi boliwijskie i od granicy była już droga asfaltowa. Po kilkudziesięciu kilometrach kolejny przystanek. Tym razem zafundowano nam ponowną kontrolę dokumentów, a przede wszystkim bagaży. A wśród pasażerów przeważali Indianie z wielkim „ruskimi” torbami, mogących pomieścić mnóstwo tanich rzeczy z Boliwii zarówno na własny użytek jak i sprzedaż. Ustawiono nas w dwie kolejki: dla mężczyzn i kobiet. I zaczęła się ponowna, tym razem jeszcze dokładniejsza kontrola bagaży. Nas Europejczyków  oszczędzono. Jeden z kontrolujących przypomniał sobie, iż w Polonii jest takie miejsce jak Częstochowa i to nam pozwoliło zanieść bagaże ponownie do luku w autobusie.

Okolica mało się różniła od tej widzianej w Boliwii. Większość mieszkających stanowili Indianie mieszkający w chałupkach zrobionych najczęściej z cegły lepionej z gliny i suszonej na słońcu. Kolejny przystanek okazał się być dłuższą przerwą. Czyżby autobus się popsuł. Taka pierwsza myśl Grażynki okazała się być gorzką prawdą. Ale coś tam kierowca związał szmatą i ruszyliśmy dalej. Po prawie pięciu godzinach wysiedliśmy na małym dworcu w Tilcara o prawie tysiąc metrów niżej (2 461 n.p.m.).

Miejscowość powoli odkrywała przed nami swój czar. Wpierw znaleźliśmy  bardzo przyjemny hotel, położony przy zakurzonej ulicy. Po wędrówce przez Boliwię wydawał się być ekskluzywnym rajem.  Miasteczko żyje historią. Znajduje się w nim nie mniej niż cztery różne muzea, nie mówiąc już o bardzo licznych knajpkach. Ale o tym dopiero dowiedzieliśmy się już po przybyciu. Dlaczego właśnie wybraliśmy Tilcarę. Po pierwsze okoliczne góry pełne są – zachwycających swymi kolorami – form skalnych. Nad miasteczkiem zaś góruje  pucara – twierdza pochodząca z czasów przed przybyciem Hiszpanów. Nie ma tam jednak żadnych murów czy fortyfikacji. Już samo położenie na wzgórzu mogło odstraszać potencjalnych agresorów. Pucara oddalona jest może na piętnaście minut spaceru do centrum miasteczka. Wstęp kosztował 10 peso. Zabytek obejmował dużą powierzchnię, na której odrestaurowano szereg budowli. Budulec stanowiły kamienie o różnych barwach, co  przydawało odrestaurowanym murom sporo uroku.

Osada miała bardzo starożytny rodowód. Wysoko na wzgórzu mieszkańcy tych okolic czcili kiedyś swoich przodków i bogów, jak słońca (Inti), Księżyca (Killa), Wiatru (Wayra) czy deszczu (Para). Aby móc porozumieć się z tym innym światem, kapłani wdychali cebil, halucynogenną substancję używaną w tej części Argentyny. Pod koniec XV wieku opanowali te tereny Inkowie, a wkrótce po nich na dobre zawładnęli tą ziemią Hiszpanie, którzy tym szlakiem wędrowali do Salty. Zmuszali oni mieszkających tu Indian do przymusowej pracy w ramach systemu encomienda. Doszło do gwałtownego spadku liczby mieszkańców tych ziem i pucara została opuszczona. Aż przyszedł początek dwudziestego wieku i dotarli w te okolice archeologowie. Zrekonstruowali niektóre budowle, postawili z powrotem domy z kamienia, których dachy kryte były mieszanką gliny i słomy. Czy jednak kiedykolwiek istniała piramida na szczycie wzgórza, zwana Monumento. Podobno nie, ale dlaczego nie można sobie pozwolić przy renowacji na odrobinę fantazji.

Była to bardzo przyjemna wycieczka na wczesne popołudnie… Najprzyjemniej było chować się do małych domków w przed przenikliwym wiatrem. Przez jakiś czas nad Tilcarą po raz pierwszy od pobytu na Wyspie Wielkanocnej było pochmurno. Tak jak w momencie gdy pisałem te słowa w autobusie jadącym przez Andy do Vina del Mar w przedostatnim dniu naszej podróży.      

W późne sobotnie popołudnie na rynku miasteczka rozłożono mnóstwo straganów z miejscowymi produktami rzemiosła.  Pojawiło się też sporo artystów, szczególnie w czasie weekendu. Wieczorem w starym, miejscowym kościółku odprawiana była msza. Cała świątynia była wypełniona po brzegi, gdyż odprawiana była w intencji piętnastych urodzin dziewczyny wprowadzonej uroczyście do kościoła. Mszę odprawiał ksiądz o indiańskich rysach twarzy, tak jak większość zebranych. Nie obeszło się na końcu bez modlitwy za ojczyznę. Gdy już było po błogosławieństwie, z kościoła wyszedł  zespół muzyczny z bębnami, flecie-pan, który przetoczył się uliczkami miasteczka.

My zaś skręciliśmy w bok. Do knajpki El Nuevo Progreso (Plazoleta Antonino Peloc), którą otworzono o wpół do dziewiątej – jak większość dobrych restauracji. Już na początku powitała nas muzyka o andyjskim rodowodzie. Knajpka prowadzona była przez młodych ludzi. Muzyka zaczęła nam jeszcze bardziej smakować, gdy zamówiliśmy do kolacji argentyńskie wino. Grono muzyków ciągle się zmieniało . Co chwilę ktoś dochodził z zewnątrz i przysiadał się bądź do stolika artystów lub do instrumentów. Improwizacja i żywioł na całego. Atmosfera robiła się coraz luźniejsza, a artyści napędzani winem donoszonym do ich stolika byli coraz swobodniejsi. Knajpa zaczęła się powoli zapełniać, zwłaszcza, iż zaczęły się tańce. Przodował w nich mężczyzna koło sześćdziesiątki. Zaczęło się od tradycyjnego tańca, a potem taniec z chusteczkami. Parkiet zapełnił się jeszcze bardziej, gdy do knajpy weszło dodatkowo chyba z trzydziestu nastolatków, a muzycy zachęceni widownią wzmogli swe wysiłki.

Szkoda tylko, że mieliśmy zaległości w śnie z poprzedniej nocy w pociągu do Argentyny. I tak o północy wróciliśmy do hotelu. Tam też było wi-fi i kontakt ze światem.  

9.05.2010 – niedziela

Było miło i wspomnienia zostały na dłużej. A wydawało się to takie zwykłe senne miasteczko. Pora było ruszać na południe do Salty, noszącej miano jednego z najpiękniejszych miast tej części Ameryki. Łatwiej nam było wpierw dotrzeć do Jujuy, z dojazdem do Salty było już gorzej. Autobus Panamericana wprawdzie się nam w drodze nie popsuł, ale za to nie grzeszył czystością. Za to widoki po drodze były przednie, szczególnie w okolicy Pumamarca. W mieście Jujuy połączenie do Salty mieliśmy za następne pół godziny. Autobus, choć nazywał się bezpośredni, wjeżdżał do każdej miejscowości po drodze, tak iż w Salcie byliśmy dopiero po 15-tej. Tak jak poprzednio, po wstępnym rozeznaniu co do opinii o hotelach w Internecie kazaliśmy się zawieźć do Casa Real. Miejsce było. Od centralnego placu mieliśmy kilkanaście minut spaceru. Za to okazało się, iż dosłownie przecznicę dalej znajdowało się wysypisko dobrych restauracji i knajpek położonych przy pasażu pieszych przy Calle Balcarce w pobliżu dawnej stacji kolejowej.  Wszystkiego najlepiej było dowiedzieć się w recepcji.

Po urokliwym małym miasteczku jakim była Tilcara to duże, półmilionowe miasto nie było dla nas już wielkim objawieniem. Nowoczesne budynki przeplatały się w nim ze starszymi budowlami. Centrum Salty stanowi Plac 9 lipca. Nie da się tej daty  inaczej zapamiętać, jak tylko zaglądając w głąb czasem krwawej drogi do niepodległości Argentyny. W tym dniu, w 1816 roku w mieście Tucuman, po wielu przepychankach udało się ustalić zgodę pomiędzy różnymi prowincjami. Ale inną datą równie popularną w tym kraju to 25 maja. W tym dniu kilka lat wcześniej utworzono rząd w Buenos Aires. To spowodowało, iż zaczęli wszyscy ze wszystkimi walczyć, stolica z prowincjami. Ale to już było, minęło. Najważniejsze teraz, iż już za niecałe 2 tygodnie –  kraj miał świętować Bicentenario czyli dwustulecie uzyskania niepodległości, bo działo się to w 1810 roku.

Duże place w miastach argentyńskich są pełne zieleni z obowiązkowym pomnikiem San Martina, twórcy niepodległości tego kraju. Pomników, popiersi to w tym kraju nie brakuje.  Jest zwykle dużo drzew, trawników, ławek, bo w tym kraju, poza wysokimi górami i Ziemią Ognistą, słońce panuje niepodzielnie.

W Salcie można ominąć Plac 9 lipca, ale koniecznie trzeba dojść do Kościoła św. Franciszka. Pierwszy widok to oszałamiające swymi ciepłymi barwami czerwonego i pomarańczowego fasada i wieża. Wnętrze było jednak już szare.

W okolicach placu 9 lipca znajduje się też mnóstwo agencji podróży, ale z punktami wymiany pieniędzy w niedzielne popołudnie było już krucho. Zamknięte było też w tym dniu większość agencji wynajęcia samochodów. Poradzono nam jednak w hotelu biuro Anta, które było czynne też w dni świąteczne. Choć rozmowa była tylko w języku hiszpańskim, ale dogadaliśmy się do ceny, trasy marsztruty i samochodu. Chcieliśmy pojeździć po okolicach , zgodnie z sugestiami Tomka Szymkiewicza. Aby nie tracić czasu postanowiliśmy oddać samochód wieczorem drugiego dnia i następnie pojechać do Mendozy.        

A wieczorem – tak jak dzień wcześniej – wybraliśmy się na Calle Balcarce, do Starej Stacji czyli Estacion Vieja. Tak jak to w Argentynie otwarto ją o 21, zaś występy zaczęły się o 22. Zaczęło się od mocnego uderzenia. Na scenę wskoczyli gauczowie, a potem ich towarzyszki. Dopiero później pojawili się gitarzyści. Nie obeszło się później od zachęcania publiczności do wspólnej zabawy.

10.05.2010 – poniedziałek

Rankiem udało mi się za jednym zamachem wymienić pieniądze, kupić bilet do Mendozy w biurze linii Andesmar , a na końcu wynająć Golfa. Jazda po argentyńskim  mieście stanowi duże wyzwanie. Nie ma znaków o podporządkowaniu poszczególnych ulic, a zamiast tego jest napis „Pare”, co oznacza to samo, ale do tego dopiero musiałem dojść. Nawet, gdy wiemy , że mamy pierwszeństwo, to jeszcze nic nie znaczy. Każdy z kierowców próbuje  na własną rękę prześliznąć się przez skrzyżowanie, i na żadne reguły nie ma tu co liczyć. Następny problem to ruch jednokierunkowy. Takich ulic w miastach jest najwięcej; jedynie znajomość miasta pozwala przejechać bez niepotrzebnego nadkładania drogi. Nie ma też znanych mi znaków zakazu wjazdu na ulicę jednokierunkową. Skąd więc to można wiedzieć. Należy śledzić małe niebieskie tabliczki pokazujące obowiązujący kierunek ruchu. Nie jest więc łatwo jechać szybko i bezpiecznie w takim mieście.

Przed hotelem czekał mnie już jednoosobowy komitet powitalny. To Grażynka mnie wypatrywała, wyobrażając sobie co to takiego mogło mi się już stać skoro nie pojawiłem się punktualnie o dziesiątej.

Pierwsze minuty po mieście miałem mocno stresowe, ale potem było już lepiej. Im .dłużej jechałem tym lepiej mi się prowadziło. Nasza droga na mapie nie wyglądała na zbyt długą. Wpierw na południe około 20 kilometrów, a następnie w miejscowości El Carril skręciliśmy  z drogi RN 68 na zachód kierując się drogą nr 33 w kierunku Cachi i rezerwatu Los Cardones.

Wkrótce droga przemieniła się w gruntową, wielokrotnie przekraczając płytkie, najczęściej wybetonowane brody strumieni spływających z gór. Potem zaczęliśmy się wspinać.. Serpentyna za serpentyną, aż wreszcie na samym szczycie dotarliśmy do granic Parku Narodowego Los Cardones. Co nas zaskoczyło to, iż przez ostatnie kilkanaście kilometrów wznieśliśmy się o dwa tysiące metrów w pionie, do 3 200 metrów n.p.m. W ten sposób przekroczyliśmy pierwszy łańcuch górski, zza którego wyłoniły się śnieżne szczyty wysokich And.

Wyasfaltowaną niedawno drogą zjechaliśmy kilkaset metrów niżej do płaskowyżu usianego olbrzymimi kaktusami. Pojawiły się też i osady ludzkie, gdyż wkraczaliśmy do doliny Rio Calchaquis. Ta okolica była zamieszkała przez wojownicze plemię indiańskie, które nie chciało pogodzić się z dominacją Hiszpanów. Wybuchły tutaj przynajmniej trzy powstania rdzennych mieszkańców tych ziem do połowy XVII wieku.

W porze sjesty dotarliśmy do małego miasteczka Cachi. Na ryneczku stał malowniczy , biały kościółek. Wnętrze przypominało już widziane przez nas świątyńki po drugiej stronie Andów w San Pedro de Atacama. Nie był to jednak „kościół z kaktusów”, tak jak to gdzieś przeczytaliśmy. W miasteczku sklepienie z kaktusa spostrzegliśmy nie tylko w kościele ale i w knajpce. Tylko w sklepach z pamiątkami nie sprzedawano różnych drobiazgów z kaktusa.. O tej porze dnia prawie jedynymi osobami wałęsającymi się po Cachi byliśmy my i wiecznie głodne, wolne ( a może raczej bezpańskie)  psy. Tak jak w Chile, gdzie w można spotkać je w wielkiej liczbie w prawie każdym miasteczku.

Pora było ruszyć dalej. Na kolejnych kilometrach przekonaliśmy się, iż trafiliśmy na prawdziwe bezdroża. Droga gruntowa biegła wprawdzie cały czas doliną rzeki Calachaqui, ale była kręta i wąska. Używanie klaksonu było wprost koniecznością, gdy widoczność na zakrętach była prawie żadna. Dobrze, że samochody wymijaliśmy raz na kwadrans czy pół godziny. Za sobą wzbijaliśmy tyle pyłu, iż trzeba się było trzymać na odległość przynajmniej kilometra od jadącego przed nami pojazdu. W ciągu 2 godzin przejechaliśmy niecałe 50 kilometrów, które dzieliło nas od kolejnej miejscowości liczącej podobno pięciuset mieszkańców Molinos.

Tuż przed zmrokiem wjechaliśmy do Molinos, gdzie strzałki pokazywały kierunek na Dom Gubernatora.         

Jawił się nam jak zamek z bajki na pustyni. Rezydencja zbudowana była przed ponad dwustu laty i mieszkał w niej ostatni hiszpański gubernator prowincji Salta. Przygotowano nam pokój przylegający do rozległego patio  Byliśmy jednymi z nielicznych gości. Ta pora roku nie jest szczytem sezonu turystycznego, a miejsce nie było wcale tanie. Molinos wydaje się być bardzo odległe od cywilizacji, ale za to nie brakowało wi-fi. Na miejscu była też i restauracja, która w tym dniu przygotowywała kolację zaledwie dla nas i dwójki osób z Francji. Warto czasem podróżować poza sezonem i bez planu, gdy trafi się na taką niespodziankę.

11.05.2010 – wtorek w drodze do Salsa

Molinos – małe miasteczko czy wioseczka –  posiadało małe muzeum, którego wystrój mógł robić wrażenie. Piszę te słowa w 3 miesiące później, lecąc do Caracas, bo to dobry czas na wspomnienia.

Kilkanaście czy kilkadziesiąt kilometrów znajdowała się podobno najwyżej położona plantacja winorośli Bodega Colome (około 2200 do 3002 metrów npm) produkująca biodynamicznie czerwone wina szczepów Malbec i Torrontes i podobno najstarsza do tej pory istniejąca farma wytwarzająca wino (od 1831 roku). Nie zaglądnęliśmy tam ale dla zainteresowanych podaję adres (www.bodegacolome.com).

Do Cafayate mieliśmy jeszcze sto pięćdziesiąt kilometrów, równie wyboistej drogi. Niedaleko za czymś co było bardziej punktem na mapie,  czyli miejscowości Angastaco wjechaliśmy na teren parku narodowego Quebrada de Las Flechas. Dobrze, że nie próbowaliśmy tego zrobić po zmroku. Dużo byśmy stracili, a poza tym i zmęczyli.  Skały nas otaczające pochylały się w każdym kierunku, zadziwiając nas swymi kształtami. Czasem wręcz się o nie ocieraliśmy. Pusto. Sporadycznie mijaliśmy jakiś samochód na kilkanaście minut, od czasu do czasu napotykaliśmy na bardzo biedne, gliniane chałupki.  

Na takim pustkowiu spotkaliśmy policjanta, który do tego nas jeszcze zatrzymał. To było co najmniej dziwne. Nie chciał naszych dokumentów, prosił tylko o zatrzymanie się przez chwilę, bo w pobliżu kręcono film. Stare chałupki, skały, kaktusy – to wymarzony plener na jakiś western. A przy tym wszystkim, na tej suchej ziemi, przy niektórych chałupkach pojawiał się barwny akcent. W tej jakże jałowej okolicy, którą trudno posądzić o urodzajność, doskonale udawała się czerwona papryka. Kładziono ją później w pobliżu biednych chatynek i tam suszono.         

Uff. Wreszcie mogę dalej ciągnąć o Ameryce Południowej, korzystając z weny twórczej i chwilki wolnego czasu w Meridzie w lipcu 2010, ale już w Wenezueli. Ale za to krajobrazy podobne, bo i tu i tam są Andy.

Wróćmy do wiosennej podróży po Argentynie. Po jakichś trzech godzinach jazdy z krótkimi przystankami dotarliśmy do asfaltu koło miejscowości San Carlos. Pojawiły się pierwsze sklepiki jak i winnice, z których słynie okolica Salty. Miejscowość Cafayate to była dla nas prawdziwa metropolia z wielkim ryneczkiem i sporą liczbą knajpek. Wybraliśmy jedną z gorszych, ale mylić się jest rzeczą ludzką. Odbyliśmy tam jeszcze rajd po sklepach w poszukiwaniu bombadilli i tykiewek do picia yerba mate i ruszyliśmy z powrotem.

Przed nami ostała się jeszcze jedna atrakcja. Quebrada de Las Conchas – skalne formacje, o przeróżnych kolorach i kształtach, przez które poprowadzono szosę. Wszystkie te cuda jak Obelisco, El Sapo El Amfiteatro czy Garganto del Diablo przesuwały się przed nami jak film przez dobre 30 kilometrów.

A do Salta było wciąż daleko. Wydawać by się mogło, iż czasu mieliśmy dużo, dużo, gdyby nie przedzieranie się przez miasto Salsa. Co innego chodzić pieszo, co innego jeździć wieczorem w południowoamerykańskim mieście. Ten ma pierwszeństwo, kto śmielszy. A asekuranci czy gringo od razu doczekają się klaksonów i ominięcia ich czy to z lewej czy prawej. A tu jak na złość wypożyczalnia samochodu leżała przy uliczce jednokierunkowej i nie łatwo nam przyszło tam dojechać. Na pół godziny przed odjazdem autobusu do Meridy byliśmy u celu. Stamtąd już luz, luzik, relaks. Właściciel biura, znawca Salsy dowozi nas na dworzec autobusowy w ciągu 5 minut. Wrzuciliśmy nasze bagaże do luku i usadowiliśmy się w naszych łóżko-krzesłach . Kierunek Mendoza. Czas jazdy – być może 15-16 godzin. Ale  za to coraz bliżej celu.

12.05.2010 – środa – Salsa – Mendoza

Być na dole to wygodnie, ale też można i kasować bilety za korzystanie z toalety. Droga trwała, trwała. Przemierzaliśmy w tym czasie spory kawał Argentyny. Krajobraz był bardzo jednostajny. Płaski, suchy step, czasem w oddali rysowały się zarysy przedgórza And. Tylko sporadycznie wjeżdżaliśmy w jakieś miasteczka z parterową zabudową. Można by powiedzieć wielkie NIC. Ale nie do końca nic. Bo Grażynce udało się nawet wygrać w konkursie prowadzonym przez bardzo sympatycznego stewarda autobusowego numerek bardzo bliski głównej wygranej. Dostaje więc tzw. nagrodę pocieszenia czyli buteleczkę wina. Do Mendozy dotarliśmy przed 16.

Hotel mieliśmy już zarezerwowany przez Internet. Mieścił się w pobliżu głównego placu miasta. Nie było już takiego luksusu jak ten w Salsa, ale nie wszystko da się przewidzieć.

Mendoza jest miastem nowoczesnym. Rzadko można było spotkać jakieś starsze budowle. Trudno było się temu dziwić, gdyż od czasu do czasu bywają tutaj trzęsienia ziemi, w tym jedno z poważniejszych miało miejsce w 1985 roku. Zniszczyło ono znaczną część miasta.

Trudno liczyć liczbę mieszkańców. Niektórzy podają, iż zamieszkuje ją milion osób, wg innych autorów prawie dziesięć razy mniej. Można bowiem obliczać z aglomeracją wielu większych i mniejszych miejscowości otaczających Mendozę jak np. Maipu, lub tylko właściwą Mendozę.

Z okolic Mendozy pochodzi większość (podobno 80%) win produkowanych w Argentynie. Klimat powoduje , iż najwięcej można tu spotkać win czerwonych Odmianą flagową tej części zagłębia winiarskiego stanowi zaś malbec  . Jeszcze do niedawna większość win były wypijane przez samych Argentyńczyków. Świat nie miał zaufania do win argentyńskich, gdyż nie miały one dobrej marki. W ostatnim czasie się wiele zmieniło. Piwo jak i przeróżne cocktaile zaczęły wkraczać na argentyńskie stoły i konsumpcja spadała. Jedynym wyjściem dla producentów wina było znaleźć nabywców na świecie. Wszystko zaczęło się niedawno. Dopiero w latach 90-tych wino argentyńskie zaczęło sobie torować drogę w świadomości klientów innych krajów. Dopomogło w tym załamanie się argentyńskiego peso, które choć kosztowało niemało zamieszek, ale dla gospodarki kraju okazało się być jednak dobrym lekarstwem. Do kraju, po urealnieniu kursu peso, zaczęli stopniowo zjeżdżać się inwestorzy zagraniczni. I tak dziś Argentyna jest   piątym producentem wina na świecie. Wyprzedzają ją tylko Włochy, Francja, Hiszpania i Stany Zjednoczone.

Tak trochę zagalopowałem się z tym opisem wina, ale ten śpiew zachwytu został mi jeszcze w pamięci wraz ze smakiem tego czerwonego trunku w knajpkach Mendozy.  

Mieliśmy zamiar zobaczyć  jakieś winiarnie w okolicy, więc pospacerowaliśmy po mieście, aby znaleźć jakąś zorganizowaną wycieczkę wraz degustacją tych win. Agencje podróży czynne były długo – zazwyczaj do 20 a nawet do 22. W jednej z nich umówiliśmy ostatecznie szczegóły. Zwiedzanie zwykle trwa pół dnia i najczęściej w godzinach popołudniowych.  Pora jednak była na sen – i to nie tylko w tym dniu, ale i wtedy, gdy opisując to w samolocie lecącym z Caracas do Madrytu w pierwszym dniu sierpnia postanowiłem również przyłożyć się choć na kilka godzin.

13.05.10 – czwartek – Mendoza

Mendoza jest miastem placów promieniście rozłożonych wokół głównego i bardzo rozległego placu jakim była Plaza Independencia. Znajdował się on blisko naszego hotelu. Był dosyć rozległy, z dużą ilością zieleni. Pod placem zaś znajduje się miejskie muzeum poświęcone sztuce nowoczesnej. Po przeciwległej stronie placu od naszego hotelu znajdował się pasaż dla pieszych z dużą ilością sklepów jak i również agencji podróży.

A że miasto bywało często niszczone przez trzęsienia ziemi więc planiści mogli sobie pozwolić na przejrzystą wizję miasta. Promieniście, w odległości dwóch przecznic od każdego rogu Plaza Independencia znajdują się bowiem kolejne cztery place. Poza jednym wyjątkiem noszą nazwę innych krajów, z których każdy wniósł coś w darze dla miasta Mendoza. A to Plaza España, którego budowę sfinansował w latach 40-tych rząd Hiszpanii. Wzory kolorowych kafelków przypominają stylem Sewillę. Ławeczki zaś obsiadywali o tej porze dnia mieszkańcy zatopieni w lekturę porannych gazet. Wrażenie bardzo przytulne. Z innym z kolei placem – Plaza Italia, miałem inne skojarzenia. Na jego środku na postumencie dumnie wypinała pierś sporej wielkości dziewoja, dar narodu Włoch. Przypominała  mi rzeźby spod Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

A że o pomniki w tym kraju bardzo łatwo, nie mogło więc zabraknąć i twórcy niepodległości Argentyny, generała Jose de San Martina. Na placu noszącym jego imię nie był sam. Towarzyszył mu kolega w mundurze , a pod spodem napis „Amistad inmortal „ – Przyjaźń nieśmiertelna. I oboje byli wsparci na tym samym mieczu. Kiedyś rzeczywiście była to prawda. O’Higgins – ojciec niepodległości Chile – musiał bowiem w trakcie walki o niepodległość uciekać przed Hiszpanami właśnie do Mendozy w 1814 roku. Tam wraz z generałem San Martin szykowali wielką armię andyjską. Duża jak na te czasy i na te kraje. Po dwóch latach armia złożona głównie z mieszkańców Mendozy ruszyła przez andyjskie przełęcze i pokonała zaskoczonych Hiszpanów. „Za naszą i waszą wolność” – bez niepodległego Chile Argentyna by się pewnie nie utrzymała. Od tego czasu zostały symbole, mity, ale i różne, nie zawsze przyjazne nastroje tak jak to bywa z bezpośrednimi sąsiadami.   

Spora liczba placów czy parków w mieście ma wymiar też bardzo praktyczny. To najlepsze miejsce na schronienie w przypadku trzęsienia ziemi. I co bardzo wzbogaca Mendozę to posadzone rękoma osadników – topole, wiązy i jawory, które nadają miastu jakże upragnionego cienia.

Wczesnym popołudniem ruszyliśmy szlakiem winnym. Cała okolica Mendozy to jakby wielka aglomeracja, gdzie plantacje winnej ;latorośli wyglądają jak większe przydomowe ogródki. Zaczęliśmy od wytwórni likieru, który bardzo sugestywnie opisywała nam jej właścicielka. W swojej ofercie miała przeróżne nalewki, reklamowane jako wyrób domowy. Nie zabrakło nawet takiego napoju o swojsko brzmiącej nazwie „Smiert Rosji”. W następnym rzucie była fabryczka wina. Choć pięknie wyglądały w nich olbrzymie beczki, ale prawda była bardziej prozaiczna . Wino trzymano w wielkich betonowych zbiornikach, pokrytych wewnątrz jakąś substancją, a wielkie drewniane beczki były tylko atrapą muzealną. Niemniej winka , choć trzymane w  betonie, smaczek miały całkiem przyzwoity. Stąd nawet jakąś buteleczkę wykupiliśmy na przyszłość – wspominanie ich smaku już w Polsce.

Nasza eskapada miała jeszcze kilka dodatkowych atrakcji Parę kilometrów dalej zawieziono nas tym razem do oliwiarni. Kończono tam właśnie zbiór oliwek, które okazały się surowo gorzkie do czwartej potęgi. Tam również Grażynka nie mogła się oprzeć abym wysupłał kolejne peso na buteleczkę oliwy. Na sam koniec była jeszcze wizyta w ekologicznej plantacji Famiglia Cecchini . Tym razem mieliśmy za przewodniczkę dziewczynę władającą językiem angielskim.  Mogliśmy więc i zadawać różne pytania. Retorycznym pytaniem „Które wina są lepsze argentyńskie czy chilijskie” rozwiązałem puszkę Pandory. Całkiem inną w swym wyrazie niż pomnikowe hasło z samego rana o nieśmiertelnej przyjaźni między dwoma narodami. Nasza przewodniczka zadała nam tylko pomocnicze pytanie, „Czy nie ma wśród Was jakiegoś Chilijczyka” . I wtedy mogliśmy już wysłuchać. „To zdrajcy. Oni pomagali Anglikom podczas naszej wojny o Malwiny, a poza tym jak mogą mieć dobre wina mając tak mało słońca. Przyjeżdżają do nas , mówią że mają dobre wino, ale i tak kupują argentyńskie”.

Może to była wyssana z mlekiem matki naturalna niechęć do sąsiadów, a może powody były bardziej prozaiczne. Podobno wielu Chilijczyków wykupuje plantacje w Mendozie, i mogą stanowić niebezpieczną konkurencję dla miejscowych.

To miał być nasz pożegnalny wieczór w Argentynie. Okazało się, ze mieliśmy przed sobą jeszcze jedną, a może i dwie atrakcje. Pierwsza kulinarna czekała nas w restauracji, którą sobie już wypatrzyliśmy w samo południe. Jaka szkoda, że nie ma się dwóch żołądków. Argentyńczycy podają porcje dość spore,. Na moim talerzu pojawiło się coś, co tylko z nazwy było wołowiną, a okazało się być wieprzowiną. Ale było mięciutkie i do tego w pysznym sosie owocowym. Humor nieco psuło tylko to, ze za godzinę mieliśmy przejść się na występ tanga, który również miał być połączony z konsumpcją.

Było to zaledwie dwieście metrów do przejścia, i kalorii zbytnio nie spaliliśmy. I znowu po raz kolejny dostaliśmy coś do jedzenia i dopiero wtedy na scenie pojawiły się dwie pary.  Doskonały występ, może z wyjątkiem tenora, który w przerwie pomiędzy tańcami miał swoje solówki. Całość poprzerywana krótkimi filmikami w stylu iście amerykańskim. Na archiwalnych filmach dzielni pionierzy z całego świata przybywali w okolice Mendozy, aby pracą własnych rąk stworzyć tak wiele prawie z niczego. A wokół nich na dawnym kontynencie, z którego wyemigrowali  toczyły się okrutne wojny.

Dzięki tym przerwom pary taneczne miały chwilę oddechu. A dawali w czasie tańca z siebie prawie wszystko. Były więc: brutalizm, walki na noże, ale przede wszystkim wielka pasja. On i ona. Przyciągali się i odpychali, przy czerwonych, migających światłach, tak jak było kiedyś w miejscach, gdzie rodziło się tango, w burdelach Buenos Aires. A na koniec występu gromkie brawa. Tancerze wbiegają jeszcze raz na scenę, tym razem już nie ostentacyjnie z rękami w kieszeni, ale wymachując argentyńską flagą.

Na sam koniec okazało się, ze zebrało się całkiem międzynarodowe towarzystwo. Przy każdym stoliku byli goście z innego kraju. Pozdrawiano więc amigos z Polski czyli nas, i jak to w Argentynie dostaliśmy po całusie od płci przeciwnej. Były też „salutes” dla przyjaciół z Brazylii, i paru innych jeszcze krajów, aby na samym końcu usłyszeć, na co o mało z krzesła nie spadłem, „Brawa dla naszych kochanych  Amigos de Chile. Klient nie ma narodowości, a poza tym na stół było po butelce wina, wina argentyńskiego. Mogliśmy o tym dniu powiedzieć, że w tym meczu „Lubią,/ nie lubią się sąsiedzi”  wynik brzmiał w tym dniu wynik 2:1.

14.05.10 – piątek – Mendoza – Vina del Mar

Przejazd taksówką z hotelu  do dworca zabrał nam niecałe dziesięć minut. Dopiero wstawał dzień, gdy autobus linii El Rapido Internacional ruszył w stronę rysujących się na horyzoncie wierzchołków And.  Pierwsze kilometry stanowiły niekończące się plantacje winnej latorośli. Duża część z nich przykryta była siatką, które miały za zadanie chronić winne grona przed nagłymi ulewami często połączonym z opadami gradu. Siatki mienią się różnymi kolorami. To nie wybór estetyczny, ale użytkowy. Różny kolor siatek może wpływać na odpowiedni dostęp do światła, a to może być istotne dla różnych gatunków winorośli. To wszystko jednak podraża koszt hodowli i sprawia, ze mogą sobie na to pozwolić ludzie potrafiący sporo zainwestować. A jest w okolicy Mendozy co uprawiać. Oblicza się powierzchnię upraw winorośli na około 146 tys. ha.

Opadów w tej części kraju jest bardzo mało, bo jak ma padać to zwykle po drugiej, chilijskiej stronie. Ale od czasu do czasu bliskość gór może dawać nagłe załamania pogody. Na deszcze – jako źródło wody – rolnicy liczyć nie mogą. Trzeba więc rozprowadzać wodę kanałami, a tam gdzie jest to niemożliwe sięga się po wodę do głębokich studzien.       

Po około godzinie autobus zaczął się stopniowo wspinać coraz wyżej, gdyż mieliśmy wjechać o prawie trzy tysiące metrów w pionie z wysokości Mendozy (około 750 m npm. ) na wysokość prawie czterech tysięcy metrów. Granicę przekracza się po pokonaniu tunelu Christo Redentor. Gdzieś tam z boku rysowały się coraz potężniejsze szczyty And, a pomiędzy nimi najwyższy szczyt Ameryki, Aconcagua. Wzdłuż drogi biegł tor kolejowy, czasami przykryty prowizorycznym daszkiem dla ochrony przed lawinami śnieżnymi lub kamieniami. Stan torów świadczył, że już dawno żaden pociąg nie odważył się wzdłuż tych torów przejechać.

Granica z Chile nie była tylko granicą dwóch państw, ale również i granicą klimatyczną. W Argentynie świeciło słońce, a w Chile królowały : mgła, deszcz i zimno. A na dodatek trzeba było opuścić autobus i wyjąć bagaże. Zaczęła się polka z przekraczaniem granicy pomiędzy tymi dwoma „zaprzyjaźnionymi „ państwami”. A wszystko sprowadza się do tego, aby do Chile nie wwozić żadnych produktów spożywczych. Kiedy jest zimno, to wychodzenie z autobusu, kontrola bagaży i ponownie zaniesienie bagażu do luku bagażowego autobusu budzi irytację.

W końcu ruszyliśmy. Widoczność na 20-30 metrów. I taka słota będzie nam jeszcze długo towarzyszyć. Po stronie chilijskiej góry wyglądały dużo bardziej groźniej, a droga schodziła ostro serpentynami.. Tereny były zupełnie nie zamieszkałe aż do miejscowości Los Andes. A dalej, im niżej tym więcej plantacji winnej latorośli. W strugach deszczu dotarliśmy do celu naszej podróży – Viña del Mar. Nie tak sobie wyobrażaliśmy przywitanie z oceanem w znanym kurorcie. Wpierw z autobusu do taksówki, a potem szybki bieg do hotelu. To był nasz pierwszy taki cały dzień, że jak zaczęło z rana padać to do wieczora nie chciało skończyć. Grażynce to akurat nic nie przeszkadzało. Bo chciała tylko na chwilę przyłożyć głowę do poduszki. I tak ta Jej głowa prawie zrosła się z poduszką aż do dnia następnego z rana.   

15.05.10 – sobota – Vina del Mar – Santiago – lotnisko

Rano znowu padało. A podobno w tej środkowej części kraju deszcze są sporadyczne od maja do października. Czyżby tak miało wyglądać nasze pożegnanie z Chile. Ale od czego są hotelowe parasolki. Z okna hotelu mieliśmy widok na ocean. Na brzegu oceanu na potężnych  głazach ktoś wpadł na pomysł, aby wyryć czy wymalować słowa z Ewangelii. Wybrane słowa z Listów Apostolskich a za nimi bezkres oceanu wpasowywał się aby poczuć głębię ich treści.

Były też i inne skojarzenia w tym miejscu. Rankiem w tej części miasta dominowały psy. Wałęsały się całymi watahami i kiedy napotkały jakiegokolwiek przechodnia, to już go tak szybko go nie opuszczały. Nie lubiły tylko samochodów. Od razu goniły automobil i obszczekiwały. Harmider jakich mało. Z pieszymi postępowały bardziej dyplomatycznie. Z pewnością liczyły na jakiś bakszysz albo przynajmniej jakąś kiełbasę. Idąc wzdłuż morza nie można się było od nich uwolnić. Musieliśmy dojść aż do centrum, które widocznie nie było już ich rewirem, a może i ludzi było znacznie więcej, aby pieski w końcu postanowiły zrezygnować z naszego towarzystwa.

Wciąż jeszcze padało, a koryto rzeki, która zwykle bywało puste i było darmowym parkingiem, nagle wypełniło się wodą. Ale nasza cierpliwość została nagrodzona i około południa znowu wyjrzało słońce. Bagaże zostawiliśmy więc w hotelu i wybraliśmy się szybką kolejką do położonego parę kilometrów dalej znanego nam z pierwszych dni pobytu Valparaiso.

Tym razem wybraliśmy dużo sympatyczniejsze rejony miasta, okolice Cerro Concepcion. Kiedyś mieszkała tu duża grupa Anglików, gdyż Valparaiso stanowiło wielką bazę przeładunkową w tej części świata. Obecnie wiele domów jest remontowanych, ale to wciąż stanowczo za mało, aby to wszystko doprowadzić do dawnej świetności.

Późnym popołudniem odjechliśmy jednym z bardzo licznych autobusów jadących do Santiago de Chile, a dokładnie do stacji metra Pajaritos, a później już taksówką na lotnisko. Wieczorem dojechaliśmy do hotelu, aby wieczór zakończyć kolacją w miejscowej i mało stylowej restauracji.

Budziki zostały wszystkie nastawione przed godziną piątą, gdyż wylot mieliśmy o siódmej rano.          

16.05.10 – niedziela – lot do Europy .

Ostatnie zakupy na lotnisku obfitowały w kolejne płyty i drobne prezenty. Na pokładzie samolotu wkrótce po starcie zaczęło nami nieco trząść, aby w końcu przybrać postać przewlekłą. To był dobry wybieg stewardes, aby samemu usiąść wygodnie w fotelach, powiadomić nas o turbulencjach i nic nie robić przez kolejne dwie godziny. Śniadanie zjedliśmy więc w wielkim pośpiechu, aby zdążyć jeszcze przed wylądowaniem w Sao Paulo. Tam parę godzin nic nie robienia i kontestacji sporych kwot za cokolwiek do jedzenia. I ponownie ponad 12 godzin w samolocie, aby tam, czyli na lotnisku w Monachium,  już rano pospieszyć się z przesiadką na samolot do Wrocławia.

17.05.10 – poniedziałek – przylot do Wrocławia

I tak zakończyła się nasza podróż, a dla mnie opisywanie naszych południowoamerykańskich przygód. Co miłe, nawet całkiem szybko te wspomnienia zakończyłem.

Wrocław 17.08.2010, a ostatecznie poprawione w Dzień Trzech Króli